Het motto van Sinan Can: gewoon proberen

Een beetje brutaal zijn. En verder: gewoon dóén. “Als het niet lukt, is er ook niets verloren.” Dat is wat onderzoeksjournalist en documentairemaker Sinan Can huidige en aankomende studenten journalistiek wil meegeven. Zo heeft hij het gedaan. En het bracht hem, nou ja, tot in Wie is de Mol. “Hahaha, ja. Maar dat doe ik niet nog eens.”

Tot veler verbazing bleek dit weekeinde dat Sinan Can niet de mol is in de jongste editie van Wie is de Mol. Even verbijsterend was voor veel  kijkers de opmerkelijke ‘luiheid’ die Can in dit programma aan de dag legde. Hij kan er om lachen: “Denk je nou echt dat ik daar helemaal los ga, naast alles wat ik al aan echt werk op mijn bord heb liggen?”

Nee, maar daarover dadelijk meer.

Can (41) studeerde in 2003 af aan Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg. Geboren in Nijmegen, zoon van een Turkse vader en Koerdische moeder. Begon bij Zembla, maar inmiddels een merk van zichzelf door prachtige documentaireseries als Bloedbroeders, De Arabische Storm, In het spoor van IS en onlangs Voorbij de grenzen van Saoedi-Arabië. Dus waarom meedoen aan Wie is de Mol?

“Het is een leuk amusementsprogramma. Ze hebben een grote jonge doelgroep die ik weinig bereik. Ik dacht: wat als er van die 3 miljoen kijkers een kleine fractie geïnteresseerd raakt in wat ik maak? Nou, dat is uitgekomen. Bij de serie over Saoedi-Arabië, die tegelijk met Wie is De Mol begon, lagen de kijkcijfers beduidend hoger dan wat ik de afgelopen zeven jaar gewend was.”

"Nee, kijkcijfers zijn niet het belangrijkste. Maar je wilt wel bereik. Juist de groepen die niet snel geneigd zijn te kijken naar dit soort documentaires kun je er zo bij betrekken. Zodat ze gaan snappen hoe een conflict in het Midden-Oosten in elkaar zit.”

“Op de luchthaven in Libanon kwam ik een man tegen die zei: zes weken geleden wist ik nog helemaal niet wie jij was. Door Wie is de Mol heb ik alles van je teruggekeken en een boek van je gelezen. Dat bedoel ik dus. Dat is toch een mooi effect, niet?”

Hoezo lui?
En voor wie mocht denken ‘Toch zag ik in Wie is de Mol dat die Sinan niet vooruit te branden is’: dat klopt. Maar het is maar een spelletje. In het echte leven is Can heel wat actiever. 

Dit jaar maakt hij twee documentaireseries, schrijft hij twee boeken, richt een nieuw buitenland-platform van BNN/Vara op en schrijft wekelijks een column voor De Gelderlander. Net terug uit Syrië staat Can alweer op het punt naar Australië af te reizen. 

Niet veel docenten in Tilburg hadden dat destijds durven voorspellen. “Ik was niet de grootste uitslover. Een 5,5 was goed genoeg. Ik was niet iemand die er vol voor ging.“
Tot aan het laatste studiejaar: toen kwam de ware aard naar boven. Andere studenten lachten hem uit toen hij zei dat hij stage wilde lopen bij CNN in Istanboel. Maar hij kreeg het voor elkaar. “Ik was namelijk wel wat handiger dan sommigen. Met docenten, met mijn stage.”

De drie maanden stage bij CNN Türk werden ook nog eens verlengd met zeven maanden werkervaringspaats. “Ik had kunnen blijven, maar kwam terug om mijn opleiding af te maken. Ik wilde gewoon dat diploma in de la hebben liggen."

"Ik heb mooie herinneringen aan mijn tijd in Tilburg. Je kunt altijd discussiëren over een studie, over de kwaliteit ervan. Soms was en is de kritiek daarop terecht. Maar ik vind ook: hoe ontwikkel je jezelf? Wat doe je met de kennis die je krijgt, hoe ontwikkel je je als mens?”

“Want zo kun je er ook naar kijken: je zit daar om jezelf te ontwikkelen. Het is geen straf hoor, studeren. Je maakt keuzes – wil je schrijven, radio maken of televisie? Dat zijn jóúw keuzes. De school helpt je daarbij. Zo moet je je studie zien, vind ik.”

Heilige Ayaan
De CNN-stage was geen toevalstreffer, eerder het begin van een patroon. Twee jaar na zijn afstuderen, reageerde Can op een vacature voor een zwaargewicht bij onderzoeksprogramma Zembla. “Ik stuurde een lange mail naar eindredacteur Kees Driehuis over waarom ik geschikt was. Maar aan het einde schreef ik dat het een lulverhaal was, dat ik als junior vooral een pad zocht om in onderzoeksjournalistiek terecht te komen.”

Can mocht op gesprek komen en kreeg een contract voor drie maanden. “Ik maakte meteen een reportage over de vogelgriep in Zuidoost-Turkije. En ik deed de research van ‘De heilige Ayaan’ over Ayaan Hirsi Ali, een aflevering die minister Verdonk in moeilijkheden bracht en zo tot de val van het kabinet Balkenende II leidde.”

Geluk
Zonder geluk vaart niemand wel? "Helemaal waar. Je hebt gewoon geluk nodig in het leven. Mensen zeggen: dat kun je afdwingen. Dat is flauwekul. Dat kan niet altijd. Je kunt wel altijd je best doen. En brutaal denken. Die stage bij CNN en Zembla, waar ik uiteindelijk zes jaar heb gewerkt: die begonnen met het schrijven van een mail. Wat heb je te verliezen? Gewoon doen en maar zien of het lukt.”

“Nog een voorbeeld. Mijn afstudeerdocumentaire ging over de moord op Pim Fortuyn. Over de vier uur tussen de moord en het moment dat de politie verklaarde dat de dader een blanke, autochtone Nederlander was. In die vier uren waren mensen doodsbang dat het een gek van Marokkaanse of Turkse afkomst was. Die spanning, daar wilde ik een reconstructie van maken."

"Maar dat kon niet zonder Wim Kok. Die was net als premier afgetreden en had een radiostilte ingelast. Ook hem schreef ik een lange mail, onder meer over hoe mijn vader in angst en spanning had gezeten. Ik vroeg hem of hij een bijdrage wilde leveren aan mijn diploma, of ik hem kon interviewen. Een week later mocht ik bij hem langskomen.”

Hij wil er maar mee zeggen: niets is onmogelijk tot blijkt dat het onmogelijk is. “Het is ook voor een student helemaal niet erg de lat hoger te leggen. Gewoon proberen. Later kun je alleen maar spijt krijgen als je het niet doet.” [Jan Ligthart]