Het is niet al goud wat blinkt in de wereld van sport

Sport draagt bij aan een gezondere samenleving, aan sociale verbinding en houdt mensen bezig. Tegelijkertijd is sport te linken met rellen, ongelijkheid, corruptie en machtsmisbruik. Kortom: er valt genoeg over te zeggen en daarom stond het onderwerp donderdag centraal tijdens een openbaar college met lector Steven Vos en sportmarketeer Marc van der Linden.

Als er iets is waar iedereen in de samenleving een mening over heeft dan is het sport. Een fantastisch gegeven volgens Steven Vos, lector Move to Be bij Fontys Sporthogeschool Eindhoven. “Maar dat maakt het ook meteen heel lastig. Neem bijvoorbeeld de definitie van sport. De enige juiste is: sport is datgene wat mensen aan het doen zijn. Dus als ik zeg dat ik ook nu aan het sporten ben, is het sport. Hoe hadden darts en het uit laten vliegen van duiven anders ooit sporten kunnen worden?”

Nederland is best goed in veel sporten, zoals Formule 1 of wederom het darten. Maar of bij dat laatste nu echt gezweet wordt van de inspanning, is in twijfel te trekken. “Volgens mij wordt er vooral veel gedronken en uitgezweet”, gaat Vos verder.

Top- en recreatiesport
Om sport deze avond van meerdere kanten te belichten, maakt de lector een onderscheid tussen topsport en recreatiesport. “Topsport kun je zien als sport waar je veel geld mee kunt verdienen, of wat je op hoog (internationaal) niveau doet. Want echt niet iedereen krijgt bergen met goud. Daarnaast heb je het magische begrip breedtesport: actief aan sport doen omdat je het leuk vindt, of omdat je beter wilt worden.”

Een soort participatie versus competitie. Eén ding is zeker: je sport als doel, om bezig te zijn of te winnen. Zo is sport volgens Vos ooit ontstaan. “Maar voor de overheid is het vooral een middel om iets aan de gezondheid of aan eenzaamheid te doen, of om de economie te inspireren. Dat is een hele interessante tweedeling.”

Reis door de tijd
Want hoewel sport nooit van de overheid is geweest, bepalen gemeente toch vaak de regie als het gaat om subsidieregelingen, veldonderhoud en sportcomplexen. “Sport is goed voor de leefstijl, heeft effect op het sociale welzijn en er gaat geld in om. Die drie pijlers staan vanavond centraal.”

Voor Marc van der Linden, coördinator van de Johan Cruyff Academy en docent sportmarketing voor de opleiding Commerciële economie, SPECO sportmarketing in Tilburg, meteen een goede reden om het publiek mee te nemen in de historie van sportmarketing. Aan de hand van verschillende voorbeelden, neem de voetbalplaatjes in sigarettenpakjes in 1870 en de eerste reclame van Coca Cola op de Olympische Spelen van 1928, krijgt het publiek een beter beeld van hoe de contracten van deze tijd in elkaar steken. 

“Zo kreeg bowler Don Carter in 1964 het eerste ‘grote’ sponsorcontract van 1 miljoen dollar, terwijl er nu honderden miljoenen uitgegeven worden. Denk bijvoorbeeld aan het contract van Neymar bij FC Barcelona. De afkoopsom van 222 miljoen euro werd netjes – via via – betaald door een Emir uit Qatar die heel toevallig ook Paris Saint Germain in zijn bezit had, de club waar Neymar naar verhuisde." [Tekst gaat verder onder de foto]

Heeft de commercie de sport dan ook in een houdgreep of niet? In het publiek zijn de stemmen verdeeld. Want ja, de bedragen die voetballers verdienen gaan nergens meer over en je kunt op basis van begrotingen al uittekenen wie de finalisten van de Champions League worden. Maar het aantal mensen dat sport is vele malen groter dan de kleine groep die daar commercieel aan verdient. “Als die commercie wegvalt, blijven mensen toch sporten”, klinkt het uit de zaal. Van allebei de kanten is iets te zeggen, vindt ook Van der Linden. “De commercie houdt de sport niet zozeer in de houdgreep, maar wel ons als passieve sportliefhebber.”

Toch kent de commerciële kant ook nadelen voor de sportwereld zelf. Zo heeft de KNVB al een aantal lastige situaties gekend, aldus de coördinator en docent. “In de sport gaat het vaak om eigenbelang, maar de sport zelf moet daar eigenlijk niet bij betrokken worden.”

Politiek op het hoogste niveau
Steven Vos sluit zich daar volledig bij aan. “Sport is een politiek spel en topsport is politiek op het hoogste niveau. Daarbij is het gezondheidsideaal een uithangbord geworden, terwijl topsport in de basis alleen al ongezond is. Denk maar eens aan de diëten en trainingsschema’s waar bijvoorbeeld Jutta Leerdam zich aan moet houden.”

“En nee, het is niet al goud dat blinkt in de sportwereld”, vult Van der Linden aan. “Want de aandacht die sporters krijgen geeft ze ook bepaalde druk. Want ook al lijkt het op sociale media allemaal fantastisch, ook Leerdam heeft toegegeven dat ze door de druk een eetprobleem ontwikkelde. Dat is ook belangrijk voor al die jonge volgers om te realiseren. Je ziet alleen maar de perfecte plaatjes maar we kunnen niets op social media controleren en reguleren, terwijl we ook de werkelijke waarheid moeten laten zien. Wat dat betreft moeten we ons afvragen: is sport wel zo gezond?” 

Ja, besluiten de twee. “Sport is goed voor de samenleving, maar de vraag is wel wat jouw belang erbij is. Blijf daarom kritisch, houd het leuk en maak vooral geen ruzie. En leer iets van alle sport-influencers, want daar leert ook onze jongere generatie van.” [Noëlle van den Berg]