Grip op geluid in sportzalen om gehoorschade te voorkomen

Veel vakleerkrachten bewegingsonderwijs hebben last van hoge geluidsniveaus. Hoofdpijn, concentratieverlies en overprikkeling komen veelvuldig voor. “Met het onderzoek Grip op geluid willen we een bijdrage leveren aan een gezonde werkomgeving”, aldus docentonderzoeker Saskia Tuinder.

Je herkent het vast wel: na een (paar) uur sporten in een volle sporthal ben je moe, en niet alleen door de lichamelijke inspanning. Meestal komt dat door de akoestiek in de sportzaal. Die is vaak niet optimaal. We staan er alleen niet bij stil, want we denken dat het erbij hoort. Maar dat is niet zo, weet Saskia Tuinder inmiddels.  

De docentonderzoeker bij Fontys Paramedisch doet samen met een groot aantal partijen onderzoek naar de akoestiek in sportzalen en het effect dat dit heeft op vakleerkrachten bewegingsonderwijs. De meeste mensen knappen snel op na het sporten, maar dat geldt niet voor een gymleraar. De sporthal is zijn werkplek en hij geeft ook nog eens les aan kinderen in het primair onderwijs.

De onderzoeksgroep deed het afgelopen anderhalf jaar geluids- en akoestische metingen in sporthallen en gehoormetingen bij vakleerkrachten bewegingsonderwijs. Ook nam ze vragenlijsten af. “Veel van de vakleerkrachten gaven aan aanzienlijke last te ervaren van hoge geluidsniveaus”, vertelt Tuinder.

“Hoofdpijn, concentratieverlies en stemproblemen komen voor. Net als overprikkeling en stress. Een op de drie ondervraagde vakleerkrachten ervaart een piep in het oor, gemiddeld is dat een op vijf bij mensen in dezelfde leeftijdsgroep. Blootstelling aan hoge geluidsniveaus kan op lange termijn voor onherstelbare gehoorschade zorgen. Die sluipt er vaak geleidelijk in, waardoor je het niet in de gaten hebt.”

App voor geluidsmetingen
Bij het onderzoek zijn stakeholders betrokken, waaronder gehoor- en geluidsspecialisten, de vakvereniging KVLO, diverse gemeenten, NOC*NSF en verschillende Fontysinstituten. Zo gaan onderzoekers van Fontys Sport en Bewegen het werkveld in en heeft Fontys Toegepaste Natuurwetenschappen geluidsmetingen gedaan. Studenten van Fontys ICT zijn bezig met het ontwikkelen van een app waarmee vakleerkrachten zelf geluidsmetingen kunnen doen, zodat ze weten hoe groot de belasting is waaraan ze worden blootgesteld in hun werkomgeving. “Als deze te hoog is, kunnen ze het gesprek aangaan met hun werkgever”, aldus Tuinder. [De tekst gaat verder onder de foto]

Een sportzaal moet voldoen aan de norm voor bouwakoestiek. Een ruimte mag namelijk niet te veel galmen. Voldoet een ruimte hier aan, dan zegt dat nog niets over een veilig geluidsniveau weet Tuinder. Daar zijn Arbonormen voor die wettelijk zijn vastgelegd. Een werknemer is verplicht gehoorbescherming te gebruiken als de dagelijkse blootstelling gemiddeld hoger is dan 85 decibel (dB). “We hebben metingen gedaan bij verschillende sportzalen in Nederland. Bij de slechtst presterende accommodatie maten we een daggemiddelde van 92 dB, met uitschieters naar 130 dB.”

Akoestische panelen
Daar valt volgens de docentonderzoeker wel wat aan te doen. Beheerders van de gebouwen, meestal zijn dat gemeenten, kunnen de akoestiek van sportzalen onder meer verbeteren door het aanbrengen van akoestische wand- en plafondpanelen. “Die absorberen het geluid en verminderen zo de galm in een ruimte. Het helpt enorm om de akoestiek aan te passen. Uit ons onderzoek is gebleken dat een ruimte daardoor als veel aangenamer en rustiger wordt ervaren.” [De tekst gaat verder onder de foto]

Een andere preventieve maatregel is gehoorbescherming. “De helft van de door ons ondervraagde vakleerkrachten weet niet dat ze van hun werkgever recht heeft op gehoorbescherming. Met het onderzoek willen we bewustwording creëren. Niet alleen bij vakleerkrachten bewegingsonderwijs, maar ook bij schoolbesturen, beleidsmakers, opleiders en studenten. Door het probleem in beeld te brengen en te agenderen willen we een bijdrage leveren aan een gezonde werkomgeving.” De onderzoeksgroep komt voor de zomer met haar aanbevelingen. [Marieke Verbiesen]