Friettenten als steunpilaar in ‘Frietje met onderzoek’

Wat vinden inwoners van Eindhoven nu echt belangrijk in hun wijk? Om deze vraag te beantwoorden startte onderzoeker Niels van Maaren samen met collega's en studenten een klein jaar geleden het project ‘Frietje met onderzoek’ en ging hij in gesprek met Eindhovenaren in de snackbar.

Het project is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Eindhoven omdat zij meer inzicht wilde in wat er leeft en speelt in de verschillende buurten. Omdat Eindhoven zelf de middelen niet had om op zoek te gaan naar de zogenoemde onzichtbare verhalen, fungeerde Van Maaren vanuit het lectoraat Transformations in Ecosystems als tussenpersoon.

De onderzoeksgroep startte het project een klein jaar geleden. Maar hoe kom je nu precies achter alles wat leeft en speelt in een buurt? Enquêtes en inloopavonden werkten volgens de onderzoeker niet, dus ging hij samen met zijn team op zoek naar de sociale knooppunten in de buurt. Oftewel de friettenten, de monitoren voor geluiden van de stad.

Weten wat er speelt
Eén van die ‘steunpilaren’ van de samenleving is de Frituurhal aan de Heezerweg. Waarom wordt al snel duidelijk wanneer er een klant binnenloopt. "Ha Toon", verwelkomt eigenaar Remy hem. "Frietje met een gehakstaaf neem ik aan?" Het lijkt zo simpel, maar volgens Remy is die binding met klanten erg belangrijk. 

"De friettent is een van de weinige plekken waar je over alles en nog wat kunt praten zonder dat er een oordeel wordt geveld. Dankzij deze gesprekken weet ik precies wat er aan de hand is en hoe mensen denken over bijvoorbeeld de politiek, het klimaat en de economie. En weten wat er speelt in de buurt, is ook voor ons als friettent belangrijk."

Die gegevens in kaart brengen is volgens Van Maaren precies waar het onderzoek van Fontys om draait. "Om een land te regeren heb je data nodig, maar om die data te kunnen interpreteren en te begrijpen heb je verhalen nodig. Pas dan weet je waar je aan toe bent."

Die inzichten, ook wel schatkaarten genoemd, zijn opgemaakt door in gesprek te gaan met klanten van zeven snackbars, verspreid over heel Eindhoven. Iedere respondent kreeg de vraag wat voor hen een echte schat in de buurt was. En na het rollen met een dobbelsteen werd nog een verdiepende vraag gesteld, waarvan het antwoord duidelijke situaties schetste.

Verbinding
Stel dat je 10.000 euro wint, hoe zou je deze dan besteden in de buurt? En als je twintig jaar terug in de tijd zou kunnen gaan, wat zou je dan willen doen? Ze passeerden allemaal de revue. 

"Zo liet een van de klanten weten dat hij de blaaskapel in het buurthuis zo miste. Daar moesten ze afscheid van nemen omdat er geen subsidies meer waren, maar voor de verbinding in de wijk was dat buurthuis juist super belangrijk. Om dan te horen dat zo'n man alleen maar terug in de tijd zou gaan om toch nog te kunnen blazen, vind ik heel bijzonder”, licht Van Maaren toe.

In totaal haalde de onderzoeksgroep tachtig ‘schatten’ op, die de gemeente Eindhoven uiteindelijk meer inzicht geven in wat er echt speelt in een wijk en waar buurtbewoners zich zorgen om maken. 

“Er zal bijvoorbeeld niet meteen een nieuw buurthuis geplaatst worden, maar onze resultaten geven de gemeente wel stof tot nadenken. Want hoe krijg je die binding zonder buurthuis toch weer terug in de wijk? En hoe zorg je ervoor dat bewoners meer kunnen genieten van groen terwijl er ook veel gebouwd wordt? Het zijn allemaal vraagstukken die het uitzoeken waard zijn.”

Politiek alert houden
Om alle snackbarhouders te bedanken voor de samenwerking is een speciaal fotoboek gemaakt, waarin elke friettent in het zonnetje wordt gezet. Ook de Frituurhal van Remy, die dinsdag het eerste exemplaar overhandigd kreeg. Hoewel hij er een beetje sprakeloos van is, kaart hij toch nog eens aan waarom dit onderzoek zo belangrijk is. 

"Mensen uit deze buurt voelen zich achtergesteld en dat gevoel wordt steeds groter. Sommigen hebben zelfs niet veel anders dan armoede in het vooruitzicht. Natuurlijk ligt het bij de politiek om dit soort problematiek op te lossen, maar het is wel aan ons om ze alert te houden. Dat we daar op deze manier aan mee kunnen werken, is alleen maar fijn. En dat ik er dan ook nog eens zo'n mooi boek aan overhoud, is de kers op de taart." [Noëlle van den Berg]