Fontys beraadt zich nog over eigen taalbeleid

Fontys heeft een besluit over het taalbeleid binnen de instelling voor zich uitgeschoven. Volgens bestuursvoorzitter Joep Houterman is het een complex vraagstuk waarover eerst goed gepraat en nagedacht moet worden. “Maar we wachten er zeker geen drie jaar mee.”

Vlak voor de zomervakantie stond het taalbeleid op de agenda van het college van bestuur. Wat dient de voertaal te zijn bij Fontys? Natuurlijk is dat Nederlands, maar moet het voortaan tweetalig? En zo ja, in welke mate en waar? 

Tweetaligheid bestaat uiteraard al bij Fontys: bij internationale studies wordt in het Engels gecommuniceerd, bij de overige studies in het Nederlands. Met uitzondering van sommige opleidingen in Venlo, waar vanwege het grote aantal Duitstalige studenten ook in het Duits wordt lesgegeven. 

Ook wordt soms in twee talen gecommuniceerd met de Fontysgemeenschap, zoals de afgelopen twee jaar tijdens en over de coronacrisis. Maar een algemeen taalbeleid is er nog niet. Soms is dat lastig, zo merkt Houterman bijvoorbeeld bij de centrale medezeggenschap waar ook internationals lid van zijn. 

“Die verstaan dan vaak het Nederlands nog wel, maar kunnen het zelf niet goed genoeg spreken. Daarom wordt er dus in het Engels met elkaar overlegd. Maar de stukken die op tafel komen zijn dan weer uitsluitend in het Nederlands. De vraag is: moet je dan alles in het Engels gaan doen? Of alleen een deel? Want maak je het gemakkelijk voor de een, wordt het weer moeilijk voor de ander."

Politiek beladen
Wat ook niet meewerkt is dat er geen landelijke richtlijnen zijn voor het taalbeleid in het hoger onderwijs. Er lag een wetsvoorstel Taal en Toegankelijkheid klaar in verband met de internationalisering van het hoger onderwijs. Maar na de val van het kabinet verklaarde de Eerste Kamer dat voorstel tot controversieel en moest het terug naar de werktafel van het nieuw te vormen kabinet.

Minister Dijkgraaf (OCW) liet vervolgens de Tweede Kamer in juni weten zich te beraden op een nieuw voorstel: “Ik wil eerst de gezamenlijke visie voor ons hogeronderwijsstelsel helder uitwerken. Het vraagstuk van de groeiende internationale instroom kan niet los gezien worden van bijvoorbeeld vraagstukken rond (regionale) arbeidsmarkt(krapte), kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs, Nederlands als academische taal en studentenhuisvesting.” 

Het wetsvoorstel Taal en Toegankelijkheid biedt een pakket aan instrumenten, onder andere op het gebied van onderwijstaal en op capaciteitsbegrenzing via numerus fixusmaatregelen. 

“Maar", zo stelde Dijkgraaf, “het wetsvoorstel biedt geen aanpak op macroniveau, terwijl dit wellicht wel noodzakelijk zou kunnen blijken en neemt ook niet alle bovengenoemde aspecten in beschouwing.”

Hij stelt dat de overheid instellingen wil voorzien van een ‘gereedschapskist’ waarmee gerichter kan worden gestuurd op de instroom, maar dan binnen een bindend kader van gezamenlijke afspraken en doelen.   

Vaardigheid
Houterman stelt dat het uitstel van landelijke regelgeving maar een beperkte rol speelt in de besluitvorming bij Fontys. “We richten ons in eerste instantie vooral op het zelf bepalen van een eigen taalbeleid.”

Eén besluit werd wel door het bestuur genomen: om studenten en medewerkers in staat te stellen de taalvaardigheid in zowel Nederlands als Engels bij te spijkeren. Daarvoor is Anton van den Brink, directeur van de lerarenopleiding in Sittard, als coördinator aangesteld. “Dat is weliswaar geen algemeen taalbeleid, maar wel een quick win die we denken te kunnen behalen door de faciliteiten voor betere taalbeheersing te verbreden.”

Een verplichting voor internationale studenten en medewerkers om de Nederlandse taal machtig te zijn, ziet hij niet zitten. “Dat is te veel gevraagd. Wel vinden we dat ze kennis moeten maken met de Nederlandse taal en cultuur.”

De discussie die nu weer oplaait over de internationalisering van het hoger onderwijs, inclusief de smeekbede van sommige universiteiten om numerus fixusmaatregelen in te mogen stellen om de instroom aan buitenlandse studenten te beperken, gaat ook Fontys aan. In de top 10 van de grootste toename van internationale studenten staat Fontys als enige hbo-instelling tussen verder uitsluitend universiteiten.

In die discussie lijkt het Fontysbestuur niet aan de kant van de ‘beperkers’ te staan. De uiteindelijke keuze voor het taalbeleid en voor internationalisering in het algemeen vraagt om meer reflectie, meent Houterman. 

“Willen wij groeien in aantallen internationale studenten dan moeten we ook kijken of daar maatschappelijk vraag naar is. En die is er, toch zeker hier in de Brainport-regio. Er zijn heel veel vacatures die moeilijk vervuld kunnen worden en die juist ook door die internationale studenten ingevuld kunnen worden.” [Jan Ligthart]