Experimenteren met virtual reality in de journalistiek

Kan virtual reality (VR) iets toevoegen aan een journalistieke productie? Het antwoord op die vraag wordt nu bij Fontys Hogeschool voor de Journalistiek (FHJ) in Tilburg proefondervindelijk geformuleerd. In de mediatheek staat sinds kort een 'VR-Cave', waar studenten experimenteren met diverse innovatieve toepassingen.

Nee, in de mediatheek lopen studenten nu niet massaal met een VR-bril op. De ICT-opleiding van Fontys heeft er een installatie neergezet, die bestaat uit drie wandjes in een U-vorm. In deze VR-Cave ondergaat de bezoeker de beleving van een 360 graden-video. Beamers aan het plafond zorgen voor de beelden, speciale ‘cave-software’ maakt de projecties passend en met de juiste resolutie.

Storytelling
Vanuit deze beginopstelling gaat ICT de VR-cave verder ontwikkelen, vertelt Gemma van der Kamp van FHJ. “Ze willen ‘m portable maken en op verschillende plekken kunnen neerzetten. Er moet nog een vloer in komen en eventueel een vierde wand. Met deze installatie kunnen wij perfect experimenteren met storytelling in virtual reality en 360-video.”

Samen met haar collega’s Michel Simons en Inge Beekmans vormt Van der Kamp een team van docenten innovatieve journalistiek. Studenten zijn volgens hen erg geïnteresseerd in wat zich online en qua technische mogelijkheden afspeelt. Eind volgende week gaan hun eerste producties ‘in première’, voor zowel de cave als VR-bril: over een oud-klooster in Tilburg, dat nu dienst doet als studentenhuis en over een insectenkwekerij.

Opgesloten
Simons geeft aan dat de consument VR-brillen nog niet massaal aanschaft. Je voelt je er toch mee ‘opgesloten’ in een bepaalde omgeving. Dat bracht zijn team bij de vraag of er andere manieren zijn om een groter publiek te bedienen: “Of je als mediabedrijf op bepaalde plekken, zoals een station of een museum, zo’n cave kunt neerzetten. Waar mensen er even in lopen en een ervaring opdoen, bijvoorbeeld een atelier waarin je ook de schilder aan het werk ziet.”

De eerste journalistieke voorbeelden hebben zich al aangediend. Beekmans noemt de VR-productie van de Engelse krant The Guardian over een isoleercel: “Je kijkt dan rond in de cel, ziet teksten op de muur en hoort gevangenen schreeuwen.” Ze is benieuwd naar de effecten wanneer je het journalistieke verhaal op deze manier vertelt. Een ander voorbeeld is de 360-video Clouds over Sidra, waarin een 12-jarig meisje de kijker rondleidt in een Jordaans vluchtelingenkamp.

“We proberen studenten hierover na te laten denken”, aldus Van der Kamp. “Er is nog geen vaststaand format voor journalistieke producties in virtual reality. Moet je per se een heel verhaal erbij vertellen, of vooral veel laten zien en ervaren? Het is ook een interessant ethisch vraagstuk: hoe ver kun je gaan om mensen de ellende van anderen te laten ondergaan?” Derdejaars FHJ-studenten die de colleges Experimentele Vormen volgen, gaan hiermee in een blok van vijf weken aan de slag.

Tekst, beeld, VR?
Wordt dit de nieuwe journalistiek? Beekmans: “Het doel van journalistiek is altijd geweest om mensen nog dichter bij het nieuws te brengen. Het nóg waarheidsgetrouwer te laten zien. Dat zie je in de ontwikkeling van journalistiek: eerst was er alleen tekst, toen kwamen er foto’s bij die lieten zien wat er was gebeurd, daarna audio, video en livestreams. Iedere toevoeging brengt je dichter bij hoe het daadwerkelijk is geweest.”

“Maar het is wel aan ons om die journalistieke wegen te zoeken”, vindt Simons. “Dat hebben we ons eigenlijk door de ‘Googles’ van deze wereld al een beetje laten afpakken.” [Tim Durlinger]