Ervaringsdeskundigen ggz: ‘Geef cliënten meer regie over eigen zorgtraject’

Rens van Dam en Rowdy Retera weten uit eigen ervaring wat er allemaal kan misgaan als je bij de ggz aanklopt voor hulp. Vanuit de opleiding die zij nu volgen bij Fontys schreven zij mee aan een verbeterplan dat zij volgende week aanbieden aan het ministerie van Volksgezondheid.

Bij de term ‘ervaringsdeskundige’ wordt nog vaak gedacht aan een vrijwilliger die vanuit eigen ervaringen anderen helpt. Maar bij Fontys Sociale Studies worden sinds 2017 ervaringsdeskundigen in een tweejarige Associate degree opgeleid tot professionals in de geestelijke gezondheidszorg.

Met het advies (zie ook kader) dat volgende week naar het ministerie gaat, laten de studenten van deze opleiding zien waar ze als opgeleide ervaringsdeskundige voor staan, zegt eerstejaars Rowdy Retera. “Hiermee konden wij precies doen wat de opleiding beoogt: persoonlijke ervaringen collectief maken en dan toetsen aan theoretisch kaders.”

Geen nazorg
Een miljoen Nederlanders maakt jaarlijks gebruik van de hulptrajecten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz). In veel gevallen gaat dat goed, maar vaak ook niet. Ze moeten heel lang wachten op zorg (lange wachtlijsten) en als er meerdere problemen tegelijkertijd zijn, bijvoorbeeld autisme én een eetstoornis, loopt het door een versnipperde aanpak al snel spaak.

Retera maakte het zelf mee: “Ik kreeg een terugval na een eerdere zware depressie, maar kwam op een wachtlijst terecht van anderhalf jaar.” Van Dam ervoer, na afloop van zijn behandeling tegen depressie en angsten, onder meer gebrek aan nazorg.

Bruggenbouwers
De twee zien de ervaringsdeskundige professionals als echte bruggenbouwers tussen de hulpvrager en de ggz en willen daarin serieus worden genomen. Niet verrassend staat in hun plan dat ‘de ervaringsdeskundige een gelijkwaardige rol moet krijgen en niet alleen moet worden ingezet als oplosser van moeilijke casussen of pro forma’.

‘Stop met het pamperen van onze beroepsgroep’, staat er expliciet. Het is voor hen belangrijk om dat te vermelden, want in het ‘discussiestuk’ dat het ministerie opstelde wordt het volgens hen onvoldoende genoemd. “Als ervaringsdeskundigen verrichten wij nog steeds pionierswerk”, zegt Van Dam.

Tekst gaat onder foto verder.

Eigen regie
De studenten vinden ook dat de cliënt meer baas over zijn eigen dossier moet zijn. “Dat vinden professionals vaak eng, want wat als het fout gaat?”, zegt Van Dam. “Toch komt er een heel andere dynamiek tussen hulpvrager en -verlener als je het wél doet.”

Retera: “We willen de voorzichtigheid indammen.” Sowieso wordt er ‘te veel dichtgetimmerd’ en handelen ggz-instellingen vooral op basis van diagnosen en afvinklijsten. De twee begrijpen ook wel dat de problemen complex zijn, maar zien te vaak dat het unieke verhaal van cliënten door deze aanpak uit beeld raakt.

In gesprek
Beiden werken al enige tijd als ervaringsdeskundige professionals in het werkveld. Van Dam bij de GGz Breburg, waar hij praktijkopleiders ondersteunt. Retera’s rol bij GGz Eindhoven is heel divers. Hij maakt onder meer deel uit van het ‘multdisciplinair psychose-team’.

Ze waren blij met de opdracht om dit plan te schrijven. “Hiermee leer je om je eigen visie beter ideologisch te verwoorden”, zegt Van Dam. Retera: “Je gaat nadenken over de grotere vragen en door dit plan nu zo neer te leggen kunnen wij laten zien wat de waarde is van onze opleiding. Ik ben trots op mijn beroep.” [Petra Merkx]