Tilburg,
28
februari
2023
|
15:29
Europe/Amsterdam

'Eindeloze discussies over onderwijs zijn juist goed'

De discussie over op HILL geïnspireerde onderwijsmethodes binnen Fontys loopt al enige tijd. Een publicatie in De Volkskrant lijkt extra olie op het vuur te gooien, vooral in negatieve zin. Onderwijskundige Edwin Schravesande is het niet eens met die negatieve ondertoon.  Discussies over onderwijsvormen zijn niet alleen onvermijdelijk maar juist goed, zo betoogt hij in onderstaand opinieartikel. 

Edwin SchravesandeEén van de meest storende passages in het veelbesproken Volkskrant artikel over Fontys was de verwijzing naar Bron, waar in de woorden van de krant ‘docenten elkaar bevechten met gepeperde opiniestukken en reacties’. Ik vond de bijdragen op Bron zinvol, verhelderend en redelijk, en zou niet willen dat we met z’n allen in een soort kramp schieten omdat de Volkskrant blijkbaar meeleest.

We kunnen alleen uitvinden wat goed onderwijs is als we botsen, discussiëren en debatteren. En dan hopelijk ook nog een beetje naar elkaar luisteren.

Van de grote onderwijskundige Jerome Bruner kunnen we leren dat onderwijsinrichting begrepen kan worden als een serie ‘antinomiën’. Dat zijn ‘gepaarde stellingen, die allebei waar zijn maar niet te min elkaar tegenspreken’. Ik zie vier van dat soort tegenstellingen.

We willen studenten op alle mogelijk manieren helpen om het beste uit zichzelf te halen. Maar we zijn er ook om te kwalificeren en dus studenten te selecteren. Dat zijn twee uitgangspunten die botsen als je bijvoorbeeld een student moet beoordelen die na een half jaar van jouw begeleiding een ondermaatse scriptie inlevert.

We willen studenten inspireren door enthousiast te vertellen over de schoonheid die wij zien in ons vak, en we grijpen iedere gelegenheid aan om een authentieke theatervoorstelling te maken van ons onderwijs. We zijn er aan de andere kant om studenten te faciliteren met heldere instructie. Waarbij we de studenten steeds weer voorhouden dat het alleen gaat om hun eigen intrinsieke motivatie en dat ze vooral niet moeten gaan zitten wachten tot wij ze komen entertainen.

We zijn natuurlijk voor open leerdoelen. Onze studenten leveren geen rapporten die in de la verdwijnen, maar hebben het vermogen om te focussen op het echte probleem van de opdrachtgever. De theorie is slechts een hulpmiddel. O, maar wacht, misschien toch nog even een basis leggen met gesloten leerdoelen, want een student die de taal van het vak niet verstaat, die kan ook niet de vraag formuleren waar Google een antwoord op moet geven.

We zijn natuurlijk allemaal voor een persoonlijke aanpak. We kennen iedere student bij naam, bieden een luisterend oor en zetten hun eigen leerproces centraal. Maar als we drie weken bezig zijn met het uitwerken van een nieuwe cursus op Canvas, dan doen we dat toch liever voor 200 dan voor 2 studenten. Zonder een beetje economisch en schaalbaar denken, zouden we allemaal verdrinken in het werk.

Helpen en selecteren, inspireren en faciliteren, open en gesloten leerdoelen, persoonlijk en schaalbaar. Dit zijn vier tegenstellingen die niet op theoretisch conceptueel niveau te beslechten zijn en die tegenstellingen zullen daarom altijd een bron van verwarring zijn. Door die verwarring worden docenten toch teruggeworpen op de vraag in welke aanpak ze zelf nou echt geloven.

Op basis van hun eigen overtuigingen en talenten ontwikkelen verschillende docenten verschillende taakopvattingen. Als iedereen z’n eigen gangetje gaat, dan is dat natuurlijk een recept voor chaos. Maar vreemd genoeg, als een team docenten met al die verschillende taakopvattingen om de tafel gaat zitten, dan blijkt op wonderbaarlijke wijze dat er voor ieder onderwijsvraagstuk een slimme oplossing te vinden is.

De onderwijskunde verslikt zich vaak in het opleveren van eenduidige ‘methodes’, waarbij je voor ieder praktisch probleem vanuit de theorie een oplossing krijgt aangereikt. Een betere manier van denken is volgens mij om met theorie de vraagstukken om ons heen te doorgronden. Dan komen die praktische oplossingen vaak vanzelf naar boven.

Maar goed, dat hoef je natuurlijk niet met mij eens te zijn.

Edwin Schravesande is onderwijskundige en docent sportmarketing bij Fontys Economische Hogeschool in Tilburg.

Reacties 1 - 3 (3)
Het bericht is verzonden, deze zal worden geplaatst na goedkeuring.
Annemarie Van den Broek
03
March
2023
Dag Edwin,

Onderwijs is vrij paradoxaal!
Ik zie er ook nog een in autonomie en structuur. Je wil studenten autonomie geven, eigenaarschap, regie en verantwoordelijkheid, maar dat is heel iets anders dan als docent niks doen en studenten het zelf uitzoeken of ze laten zwemmen. Maar als je wil dat studenten autonomie en eigenaarschap voor hun leren gaan nemen moeten ze hiertoe wel uitgedaagd worden, moet je ruimte geven en dit vraagt vertrouwen.

Onderwijs is een complex aan factoren en dat maakt het juist zo mooi. Iedere dag afstemmen, in interactie gaan, ondersteunen, loslaten, participeren en genieten langs de zijlijn. Het hoort er allemaal bij en dat maakt het mooi en dynamisch, maar ook kwetsbaar. Kwetsbaar omdat we door te polariseren, en dat gebeurt zeker wel in artikelen en columns, geen recht doen aan de complexiteit.

Ik ben het helemaal met je eens dat je door een goed team te vormen, elkaars talenten te kennen en benutten de beste onderwijsomgeving met en voor studenten kunt creëren. Sommige docenten houden van structuur en kunnen studenten hier goed in begeleiden, anderen stuiteren door het gebouw en zijn een inspiratiebron voor flexibiliteit.

Dat is niet makkelijk, is geen routinematig werk en vraagt continue reflectie en dialoog. Daarmee is het de meest uitdagende baan die je maar kunt hebben en ik geniet er elke dag van.
Chris
01
March
2023
Wordt het niet gewoon eens tijd om die H in HILL te vervangen door een F? Dus dat je als Fontys een eigen methode opzet? Ik roep ook maar es wat, maar misschien is dat een mooie verbindende manier om - met respect voor ieders visie - te gaan werken aan iets voor deze toko 'that fits'?
Annemarie Van den Broek
03
March
2023
We hebben dat al eens gedaan met een groep docenten in iFontys innovatienetwerk. Op basis van veel gesprekken, literatuur, ervaring uit verschillende domeinen hebben we een eerste model ontworpen. SEAL (social, engaged, active learning)
Dit uitgeprobeerd in een module. Daarna in een minor en na een aantal iteraties en steeds grotere en meer diverse groepen kwamen we tot een samenhangend concept. En ook dit kun je verder doorontwikkelen, finetunen, variaties op maken. De kracht van dit ontwerp was dat we het samen hadden bedacht, het voor ons betekenisvol was en we eigenaar waren als team. Het klopte en dat voelde studenten en werkveld ook.

Maar kun je dan zo’n ontwerp oppakken en ergens anderen ook ‘implementeren’? Volgens mij niet. Maar je kunt elkaar wel inspireren en je moet denk ik een gezamenlijke richting kiezen.

Ik zou ervoor kiezen om Fontys for Society als gezamenlijke richting nemen. En dan met en van elkaar leren hoe we dit het beste vorm kunnen geven. Daar zijn al mooie voorbeelden in, maar geef onderwijsteams ook de kans om het ‘eigen’ te maken. We kunnen hierin zoveel leren van en met elkaar.

Henk Verhoeven
28
February
2023
Goede bijdrage Edwin. We moeten met elkaar in gesprek blijven en dat kan soms best wat schuren. Ik heb moeite met bepaalde veranderingen die ondoordacht, te snel, onvoldoende gefundeerd en teveel top-down zijn doorgevoerd. Ik zou echter nog meer schrikken wanneer de discussie doodbloedt en we ons als docenten als makke kuddedieren gaan gedragen. Fontys drijft op betrokken medewerkers en ik heb respect voor de mensen die hun nek uitgestoken hebben voor het Volkskrant interview.