Ecologische crisis vraagt om een sociale aanpak

Fontyslector Maja Ročak roept op tot een heroriëntatie van sociaal werk. In de aanpak van de ecologische crisis moet sociaal werk verder kijken dan het individu. Structurele oorzaken van de crisis zouden leidend moeten zijn, maar ook de natuur. Samen met collega-lector Mariël van Pelt en vier anderen schreef ze een pleidooi om de discussie op gang te brengen. 

Klimaat, biodiversiteit, vervuiling, ongelijkheid, gezondheid en welbevinden zijn onderling sterk verweven, is te lezen in ‘Pleidooi voor een eco-sociale benadering van sociaal werk’ dat deze maand verscheen. Volgens de opstellers van dit stuk versterkt de ecologische crisis diepgewortelde ongelijkheden op sociaal, economisch, politiek en gezondheidsniveau.

Denk aan mensen met schulden of een kleine beurs die zich geen elektrische auto of zonnepanelen kunnen veroorloven. Of neem de gestegen energieprijzen: mensen met een laag inkomen wonen vaker in slecht geïsoleerde woningen en zien de energierekening fors stijgen. Bovendien is de kans op een ongezond binnenklimaat groter waardoor gezondheidsklachten of mentale problemen kunnen ontstaan.

Verantwoordelijkheid
Om de ecologische crisis het hoofd te bieden en zorg te dragen voor een leefbare planeet voor toekomstige generaties waarbij iedereen gelijk is, is een fundamentele heroriëntatie van de visie op samenleven nodig. Het sociaal werk heeft hierin een belangrijke verantwoordelijkheid, vindt Maja Ročak, lector Sociale Veerkracht aan Fontys Sociale Studies.  

“De ecologische crisis is ook een sociale crisis. Mensen in kwetsbare posities ondervinden de meeste hinder van de gevolgen ervan. Alleen al dat gegeven zou genoeg reden moeten zijn om meteen in actie te komen.”

Sociaal én ecologisch
Het pleidooi is een eerste aanzet om sociaal werkers, de opleidingen en andere belanghebbenden in het werkveld aan te moedigen het gesprek hierover te voeren en een bijdrage te leveren aan een sociaalecologisch rechtvaardige samenleving.

“In zo’n samenleving komt sociaal werk niet alleen op voor mensen, groepen en gemeenschappen in een kwetsbare positie, maar ook voor herstel en versterking van de natuur”, legt Ročak uit.

Volgens de lector hebben sociaal werkers een grotere impact als ze individuele vraagstukken collectiviseren, en andersom. Ingewikkeld hoeft dat volgens haar niet te zijn.

Zo kan een sociaal werker de ongezonde en niet-duurzame woonsituatie van mensen aankaarten bij een woningcorporatie. Maar ook een tweedehands kledingmarkt initiëren of een buurtmoestuin introduceren om verspilling tegen te gaan.

Opnemen in het curriculum
Ročak ziet het gedachtegoed van een eco-sociale benadering van sociaal werk graag landen binnen de opleidingen. Daarom is het pleidooi aangeboden aan het Landelijk opleidingsoverleg (LOO- Social Work), waarin 19 hogescholen samenwerken die elk de opleiding Social Work op bachelorniveau aanbieden. Fontys Hogeschool is er daar een van.

Ročak: “In ons lectoraat wordt de eco-sociale benadering van sociaal werk onderdeel van de onderzoeksagenda. Ook krijgt ze een plek binnen Fontys Sociale Studies, onder andere door het werk van de docenten van het team Sociale Duurzaamheid.”

Verschillende disciplines
Daarnaast wil Ročak dat vanuit verschillende disciplines binnen Fontys wordt gekeken naar het thema. “Zo kunnen we elkaar aanvullen en versterken en kunnen we iets betekenen voor zoveel mogelijk van onze studenten. Zij leggen immers het fundament voor onze toekomstige samenleving.”  [Marieke Verbiesen]