Druk op zorg neemt toe: 'Heeft impact op onze opleiding'

De druk op de zorg is de laatste jaren enorm gegroeid. Volgens Karen Cox, directeur van de Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid, reden genoeg om bij de opleiding Verpleegkunde alle zeilen bij te zetten. 

Dat de huidige situaties in de zorg de laatste tijd nijpend zijn is geen verrassing. Maar daar blijft het volgens Cox niet bij. “Deze ontwikkelingen hebben ook impact op onze opleiding. Onze studenten lopen namelijk vanaf hun eerste jaar al stage, maar het wordt steeds lastiger om iedereen van een juiste stageplek te voorzien.”

Weinig manuren en de hoge werkdruk binnen verschillende zorgorganisaties en -afdelingen hebben daar alles mee te maken. “Sommigen van hen willen stoppen met het begeleiden van onze studenten omdat ze daar simpelweg geen tijd en ruimte voor hebben. Studenten worden gezien als iets ‘extra’s’ waar je vooral veel energie in moet steken. Dat begrijp ik enerzijds wel, maar zij zijn juist de collega’s van de toekomst. En ze moeten toch ergens beginnen met leren, niet?”

Meedenken met de arbeidsmarkt
Om te waarborgen dat iedere student een juiste stageplaats vindt, zet de stagecoördinatie binnen de opleiding alles op alles om iedereen van een adres te voorzien. “We moeten daarin meedenken met de afdelingen. Wat kan wel en wat juist niet? En als je geen plaats hebt voor eerste- of tweedejaars, kunnen vierdejaars met meer ervaring dan wel stage komen lopen? Die creativiteit heeft er tot nog toe voor gezorgd dat toch iedereen goed terechtkomt.”

Al zijn daar niet meteen alle problemen mee opgelost. Het aantal aanmeldingen bij verpleegkundeopleidingen daalt dit jaar namelijk op landelijk niveau. Iets waarvan Cox had verwacht dat dit eigenlijk na de eerste corona-uitbraak al zou gebeuren. "Ik dacht dat de coronapandemie jonge mensen zou afschrikken om voor een baan in de zorg te kiezen, maar dat zagen we tijdens het eerste coronajaar niet terug in de aanmeldingen. Ik denk dat de waardering vanuit de samenleving er toen juist voor heeft gezorgd dat studenten voor verpleegkunde kozen, maar dat effect is inmiddels wel verdwenen.”

Banen liggen voor het oprapen
Waar ligt dat dan precies aan? “Het beeld van de zorg is er mede door de huidige stand van zaken helaas niet beter op geworden. Bovendien zijn er ook onwijs veel mogelijkheden voor jonge mensen. Niet alleen wat opleidingen betreft, want ook de banen liggen voor het oprapen.”

Toch weerhoudt de terugloop in aanmeldingen er Cox niet van om alles op alles te zetten binnen de zorgopleidingen. “We merken dat de zorg aan het veranderen is en daar spelen wij op in. Zo gaan we in de toekomst veel meer gebruik moeten maken van technologie waardoor we werkzaamheden wegnemen die je niet per se zelf hoeft te doen als verpleegkundige. Zo wordt het werk verlicht en de werkdruk minder.”

Ontwikkelingen in het onderwijs
Zelfs in vergelijking met een aantal jaar geleden is er nu veel meer mogelijk op technologisch gebied. Denk daarbij aan de monitoring van patiënten en het bijhouden van vitale functies. “Daar borduren we op voort. Bijvoorbeeld met een ‘slimme bril’, waardoor een verpleegkundige op afstand mee kan kijken met een mantelzorger om begeleiding op afstand te geven. Dat geeft de mantelzorger zekerheid van goed werk en verlicht wederom de werkdruk van de verpleegkundige.”

Die technologische ontwikkelingen krijgen ook een plek in het curriculum van de opleiding. “We moeten technologie niet meer zien als iets aparts, het moet vanzelfsprekend worden dat je dit als verpleegkundige meeneemt in je dagelijkse werkzaamheden. Dit zit deels al in de opleiding verwerkt, maar krijgt een prominentere plek in de toekomst.”

‘Verbinding moet blijven’
De technologie draagt volgens Cox uiteindelijk bij aan efficiënt en arbeidsbesparend werk in de zorg. “Maar het menselijk contact mogen we daarbij niet verliezen. Dat moet simpelweg overeind blijven. Als verpleegkundige kies je namelijk voor een waardevol beroep, waarbij je overduidelijk ook kiest voor de samenleving. Die verbinding mag niet verdwijnen.”

Voor toekomstige studenten die twijfelen over een toekomst in de zorg, heeft de directeur nog een laatste advies. “Verpleging is zoveel meer dan alleen die hoge werkdruk en onregelmatige uren. Het is juist een heel mooi en dankbaar beroep. Ook voor studenten op hbo-niveau. De zorg is namelijk een complex en uitdagend iets, waar je ook als hbo-professional je voldoening uit kunt halen.”

Cox doelt daarbij onder andere op de mogelijke problematiek rondom een patiënt. “Je zet je in om het totale zorgplaatje te laten kloppen zodat iemand met een ziekte of beperking goed kan functioneren in de maatschappij. Of dat nu gaat om zorg, wonen of financiën: samen met andere professionals los je allerlei uitdagingen op. Als zorgprofessional kun je dus erg veel betekenen voor je medemens. En dat is in mijn optiek een heel mooi gegeven.” [Noëlle van den Berg]