Dialoog helpt bij oplossen polarisatie

Voormalig Fontys-docent Remko de Beer is coauteur van het boek ‘21 geheimen van een strategische dialoog’. Vrijdag krijgen alle leden van het kabinet en Tweede Kamer een exemplaar. “Eigenlijk wilden we iedere Nederlander een boek geven. Maar dat werd te duur.”

Een gestructureerde, bewust gevoerde dialoog is volgens de oud-docent en -informatiemanager bij Fontys Communicatie in Tilburg namelijk een remedie om de almaar toenemende polarisatie in onze samenleving op te lossen. “Hoogoplopende discussies worden gevoerd over de inhoud, maar niet over onderliggende emoties en (voor)oordelen. Juist daar zitten de pijnpunten. Benoem je die wel, dan blijkt dat er ondanks de tegengestelde meningen altijd gedeelde zorgen en behoeften zijn.”  

Samen wijzer worden 
Inmiddels is De Beer verbonden aan het Dialoogcentrum, waar hij mensen in tal van organisaties de kunst probeert bij te brengen van dialoogvoering. “Een ‘dialoog’ kun je opvatten als een gesprek”, legt hij uit. “Maar in ons boek focussen we vooral op het – tijdens zo’n dialoog – onderzoeken van wederzijdse gedachten en de veronderstellingen die daaraan ten grondslag liggen. Met het uiteindelijke doel er samen wijzer van te worden.” De intentie van een dialoog is dan ook om de ander te begrijpen, zonder hem of haar te veroordelen. 

Dat betekent niet dat een dialoog een vooropgesteld doel of vast omschreven uitkomst moet hebben. “Er zijn ook dialoogvormen die zodanig open zijn dat het onderwerp niet vaststaat en waarbij vooral in brede zin gedeeld wordt.” Tijdens trainingen komt op deze manier ‘de wijsheid van de groep’ boven tafel. “Bijvoorbeeld in een ziekenhuiscontext die van de patiënt, de verpleegkundige en de specialist. Laatstgenoemde denkt vaak dat hij of zij de meeste kennis heeft en dus niet naar anderen hoeft te luisteren. Maar juist als je anderen wel hoort, levert dat veel op.” 

Luisteren 
Als mensen zich de ‘21 geheimen’ die in dit boek worden beschreven beter ter harte nemen, verlopen volgens De Beer alle vormen van communicatie vlotter. “Niet alleen de strikte dialoogvorm, ook het schrijven van een e-mail of een keukentafelgesprekje met je kinderen.” 

“Denk het niet te weten is één zo’n geheim. Zodra je ervan overtuigd bent dat jij de oplossing hebt voor een probleem, stop je met luisteren.” Wanneer iemand iets vertelt, koppelen we dat meestal gelijk aan het verhaal in ons eigen hoofd. Dat zorgt voor een blokkade. “De kunst is om je bewust te zijn van dit proces, met het doel om je oordeel op te schorten, waardoor ruimte ontstaat om daadwerkelijk te luisteren naar een ander en goed door te vragen.”  

Welk dialooggeheim spreekt hemzelf het meeste aan? “Leer van elk gezichtspunt dat je verneemt, vind ik een mooie. In een dialoog gaan we immers uit van een gemeenschappelijk belang, en dat wordt het beste gediend door het expliciet delen van elkaars inzichten en ervaringen.” Met andere woorden: haal elkaars argumenten niet onderuit, graaf jezelf niet in, maar probeer elkaar te begrijpen. “Het begrijpen van andermans perspectief leidt tot de versterking van je eigen inzicht. En: daarvoor hoef je het dus helemaal niet met elkaar eens te worden.”  

Geen winnaar 
Het boek van De Beer en medeauteur Rients Ritskes wordt vrijdag aangeboden aan alle Kamerleden en bewindspersonen in Den Haag. Is dat ook de groep die deze dialooglessen het hardste nodig heeft? “Tijdens debatten voeren politici geen dialoog, maar een discussie. Ze willen hun standpunt doordrukken en het pleit winnen. In een dialoog is het juist belangrijk om te beseffen dat er geen gelijkhebbers of winnaars zijn. Wederzijds begrip staat centraal.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]