‘Deze lichting studenten journalistiek heeft het zwaarder’

Hij was erbij in het eerste volledige studiejaar van de Academie voor de Journalistiek in Tilburg, tegenwoordig Fontys Hogeschool Journalistiek (FHJ). Nu, 40 jaar later, neemt docent Taalbeheersing Piet Kaashoek afscheid. Hoe zag hij de journalistiek(student) veranderen?

De hem typerende snor is er ook na vier decennia nog, al is-ie wat grijs geworden na 45 jaar onderwijs. Want voordat Kaashoek in Tilburg begon, stond hij aan twee Amsterdamse scholen. Op 17 januari is hij 66 jaar en vier maanden oud en dan is het klaar, verordonneert het pensioenakkoord.

Kaashoek is (mede-)auteur van ruim 30 boeken, met veelal de didactiek van zijn vak als onderwerp. Als iemand een beeld kan schetsen van de ontwikkelingen in de journalistiek en het onderwijs daarin, is hij het wel.

Iedereen die goed teksten kan formuleren kan zich journalist noemen, toch?
“Niet mee eens. Je moet leren over de journalistieke ethiek, zoals het plegen van hoor en wederhoor. Leren dat je niet onmiddellijk op je rug gaat liggen als het een beetje tegenzit. Het is geen beroep voor bange mensen. Je moet kunnen doorbijten, wil je überhaupt in het vak meekunnen.

Eerstejaars die een vaag of geromantiseerd idee hebben van het beroep, vallen daarom terecht af. En in die veertig jaar heb ik net iets minder dan de helft om die reden zien verdwijnen.”

Er wordt vaak gezegd dat het taalbeheersingsniveau van jongeren minder wordt. Merkte jij dat?
“Dat wordt minder als het gaat om de leesvaardigheid, een van de belangrijkste onderdelen. Dat je snapt waar het allemaal over gaat. Ik ben niet pessimistisch, maar er is een zekere achterstand.

Deze head down-generatie zit veel op mobieltjes te kijken. Dat is niet de beste taalbeheersingstraining. Je moet langere teksten aankunnen en focussen op wat écht belangrijk is. Soms is dat even doorbijten.”

Burgers eigenen zich een steeds grotere stem toe met fake news-roepers, complottheorieën en zelfs persoonlijke intimidatie van journalisten. Heeft de huidige generatie studenten journalistiek het zwaarder?
“Jazeker, het is nu ontegenzeggelijk een andere tijd. Maar deze generatie heeft wél veel meer mogelijkheden om dingen aan te pakken. Zoals met data, die tot bepaalde inzichten kunnen leiden. Daarmee hebben journalisten een enorm instrument in handen om de waarheid boven tafel te krijgen. Kijk wat de onderzoekers van Bellingcat hebben onthuld over het neerhalen van vlucht MH17.

Bij FHJ hebben we diverse leerlijnen waarmee onze studenten zich die werkwijze eigen kunnen maken. Als je niet wilt graven, je nergens in wilt vastbijten, dan gaat het je niet lukken in dit vak. Het primaat moet liggen bij waarheidsvinding voor het grote publiek. De discussie op gang brengen in het publieke domein, dat is een essentieel onderdeel.”

Ben jij nu nog de enige binnen de opleiding die er ook in 1981 al was?
“Ja, de laatste der Mohikanen. En ik heb mijn studie Docent Nederlands afgerond aan een voorloper van Fontys, de Katholieke Leergangen.

Ik schat in al die jaren zeker 10.000 studenten tegenover me te hebben gehad. En ik heb zeven directeuren meegemaakt van wie Marjo Spee de laatste en een fijne was. Zij heeft ons drie dingen gegeven: vertrouwen, vertrouwen en vertrouwen.” [Tim Durlinger]