‘Deze crisis heeft gevolgen voor zorgcurricula’
Door de uitbraak van het coronavirus is het vooral in de zorg alle hens aan dek. Zwaarbelast personeel moet uitkijken zelf niet besmet te worden en tegelijkertijd proberen oplossingen te vinden voor nooit eerder ervaren problemen. Voor Fontys Hogeschool voor Mens en Gezondheid valt er dan ook veel te leren van en tijdens deze crisis.
Fontys kent veel opleidingen waar lering kan worden getrokken uit wat nu gaande is. Door zowel docenten als studenten. In een serie artikelen laat Bron docenten en andere Fontys-experts vanuit hun discipline vertellen wat de coronacrisis blootlegt. Vandaag: zorgopleidingen en eHealth.
Dat stelt in elk geval opleidingsmanager Stan Ockers. Bij zijn hogeschool worden onder anderen de verpleegkundigen, anesthesiemedewerkers en operatieassistenten van de toekomst opgeleid. Ook de school zelf wordt uitgedaagd als gevolg van de plotse sluiting van alle onderwijsgebouwen.
“We waren al bezig met het project flexibilisering: hoe kun je het onderwijs op een andere manier aanbieden? Deze situatie zorgt ervoor dat het moet”, zegt hij. “Daar leer je bewust en onbewust heel veel van. We bekijken nu in sneltreinvaart waar we het curriculum eventueel kunnen aanpassen. En: hoe kunnen we onderwijs flexibeler aanbieden? Dat is het voordeel van deze crisistijd.”
Enorme urgentie
Volgens Eveline Wouters, lector eHealth Innovations and Technology aan de Fontys Paramedische Hogeschool, verandert de praktijk waarin de huidige studenten straks komen te werken door de coronacrisis in versneld tempo. “Je ziet een enorme boost in de inzet van digitale middelen. Er is ineens een heel grote vraag naar beeldbellen, bij huisartsen, poliklinieken. De urgentie is gigantisch toegenomen.”
Ze stelt dat deze zogenaamde eHealth zich voorheen maar langzaam settelde in de medische wereld in Nederland. “Dat had te maken met onwennigheid, processen die daardoor anders lopen. Ook juridische zaken waaronder privacyaspecten en financieringsvraagstukken spelen mee.”
“Maar in deze tijden komen zaken zo onder druk te staan dat we daardoor dingen sneller kunnen regelen. Er zijn minder ‘ja-maars’ van toepassing. Je moest als zorgverlener eerst veel investeren zonder dat je er een vergoeding voor kreeg. Nu kun je veel gemakkelijker met de overheid en zorgverzekeraars een gesprek erover voeren.”
Studenten missen lessen
Toch verwacht Wouters geen wonderen van deze crisistijd. “Studenten bijvoorbeeld missen nu al lessen op afstand omdat ze niet de beste middelen ervoor hebben. Een goede smartphone of computer kost best wel wat geld.”
“Het is nu een kwestie van het hoofd boven water houden. Wat niet gedigitaliseerd is, wordt gedigitaliseerd. Dat kost veel kruim van studenten en docenten. We moeten nu wel het besef krijgen: hier moeten we wat mee.”
Het kan niet zonder gevolgen blijven voor de onderwijsprogramma’s in de zorgopleidingen, denkt Wouters. “Dit verandert onze mindset. Het is een prachtige manier om er in de curricula iets mee te gaan doen.”
“Je beseft ook dat het een enorme kans is om nog beter voorbereid te zijn als het nog een keer gebeurt, je leert hoe je sommige dingen efficiënter kunt doen. Voorheen werd de urgentie niet zo hard gevoeld. Ik denk dat dit echt een trigger kan zijn om in de curricula sterker op het gebruik van technologie in de zorg in te gaan zetten.”
“De hogescholen zouden hierin voorop moeten lopen, want zij leiden de professionals van de toekomst op. De motivatie van mensen wordt nu wel aangesproken. Iedereen werkt nu online. Meer eHealth en technologie in het zorgonderwijs gaat gebeuren, dat weet ik zeker.”
Daadkracht
De coronacrisis zorgt hoe dan ook voor daadkracht. Ook binnen FHMG, weet opleidingsmanager Ockers. “Er waren onderwerpen die we mogelijk al digitaal hadden kunnen aanbieden. Daar lag niet echt de focus, en daar zijn we nu wel mee bezig. Wil je het beredeneren, dan moet je daar heel veel tijd in steken en veel overleggen. We zijn nu best practices aan het verzamelen over welk onderwijs we op afstand zouden kunnen blijven geven.”
Tegelijkertijd realiseert hij zich dat de opleidingen binnen zijn instituut praktijkgericht zijn. Niet alles kan dus op afstand. “Verpleegkunde bijvoorbeeld is geen individueel beroep. Je zult altijd in een team moeten samenwerken, in een niet-digitale omgeving.”
“Tijdens de opleiding leren studenten al samenwerken. Je leert kritisch naar processen kijken. Dat kun je niet helemaal vangen in onderwijs op afstand. En van de professional in opleiding wordt verwacht dat ze die vaardigheden oefenen en in een toetsomgeving aantonen dat ze die vaardigheden beheersen. Dat moet fysiek plaatsvinden.”
Doceren op afstand
Ockers heeft tijdens de huidige coronacrisis ook gemerkt dat je de sociale en maatschappelijke rol die een docent vervult, niet kunt vervangen. “Daar wordt ook veel van geleerd. Als docent op afstand kun je groepsdynamiek bijvoorbeeld wat minder goed beïnvloeden.”
De coronacrisis laat dus vooral zien wat mogelijk en onmogelijk is. Toch is niet altijd even helder wat wijs is om te doen, heeft Ockers ervaren. “Het spanningsveld zit met name in wat juridisch mag in het kader van toetsing, examinering en diplomering.”
“Wij hebben op onze hogeschool te maken met praktijkuren die zijn voorgeschreven door de Wet BIG.” In die wet staan onder meer regels en normen om patiënten te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door zorgverleners.
“Welke ruimte zit daar? Hoe kunnen we daar in deze crisistijd mee omgaan? We moeten ook niet hals over kop besluiten nemen. Gaan we meteen een alternatief aanbieden of laten we het liggen en gaan we nadenken over een constructieve oplossing?” [Erwin Blatter]