Coronapas in het hoger onderwijs? Acht vragen en antwoorden

Het is nog niet van tafel: een coronapas als toegangsbewijs in het hoger onderwijs. Binnenkort gaat demissionair minister Van Engelshoven erover in gesprek met de instellingen, studentenorganisaties en vakbonden.

1 Wat is het?
De coronapas is een toegangsbewijs. Met de pas - meestal een QR-code op je telefoon - kun je aantonen dat je waarschijnlijk niet besmet bent met Covid-19. Je krijgt de pas alleen als je volledig gevaccineerd bent tegen het virus, recent negatief bent getest of een bewijs van immuniteit hebt als je al genezen bent.
 

2 Gaan we zo’n toegangsbewijs ook in het hoger onderwijs zien?
Ondenkbaar is het zeker niet. Dit voorjaar gingen er al stemmen op om het in te voeren. En nadat de nieuwe versoepelingen bekend werden, sloot bestuursvoorzitter Jouke de Vries van de Rijksuniversiteit Groningen niet uit dat de pas daar wordt ingevoerd. “Ik kan het me voorstellen”, zei De Vries tegen de universiteitsraad.

Ook het overleg dat binnenkort plaatsvindt over toegangsbewijzen in het mbo en hoger onderwijs wijst erop dat de optie nog op tafel ligt. Het gesprek zal gaan over de ‘manier waarop de inzet van toegangsbewijzen in het onderwijs eruit zou kunnen zien als er in de toekomst voor gekozen zou moeten worden’.

3 Waarom een coronapas?
Het is inmiddels duidelijk dat gevaccineerden niet 100 procent beschermd zijn en het virus ook nog kunnen verspreiden. Een coronabewijs is volgens tegenstanders daarom niet effectief, zolang gevaccineerden zich niet óók laten testen.

Maar daar is niet iedereen het mee eens. Mensen zonder vaccin hebben een veel grotere kans om Covid-19 op te lopen en te verspreiden dan gevaccineerden, zegt bijvoorbeeld arts-microbioloog Marc Bonten in NRC. De coronapas is volgens hem dus een middel om het aantal besmettingen relatief laag te houden en een piekbelasting op de IC’s te voorkomen.

4 Discrimineer je dan niet?
Een veelgehoord argument tegen de coronapas is dat er onderscheid wordt gemaakt tussen mensen die wel en niet gevaccineerd zijn: het is een vorm van discriminatie. Toch is gevaccineerd zijn volgens het College voor de Rechten van de Mens ‘geen persoonskenmerk dat door de wet wordt beschermd’.

Als mensen zich niet kunnen laten vaccineren vanwege hun gezondheid of dat niet willen op grond van hun godsdienst of levensovertuiging, kán dat indirect wel tot ongelijke behandeling leiden. Dat kan het College desgevraagd onderzoeken.

Een beperking, zoals de coronapas als toegangsbewijs, is alleen toegestaan als het één van de doelen dient die zijn vastgelegd in het mensenrechtenverdrag, waaronder de bescherming van de volksgezondheid en de rechten van anderen. [Tekst gaat verder onder grafiek]

5 Mag een coronapas ook in het hoger onderwijs?
Verplicht testen voor een uitje is nog wel wat anders dan je moeten laten testen of vaccineren voor het volgen van onderwijs. Iedereen heeft immers recht op onderwijs. “Wat we niet willen, is dat een negatieve test een voorwaarde wordt voor het volgen van onderwijs”, zei minister Van Engelshoven in maart.

En toch is er in de ‘tijdelijke wet testbewijzen’ een mogelijkheid ingebouwd voor het verplichten van toegangstesten in het hoger onderwijs. Als het aantal besmettingen oploopt, kan daar snel toe besloten worden.

6 Is het wel nodig?
Het aantal vastgestelde coronabesmettingen daalt momenteel gelukkig, dus dat scheelt. Ook belanden er minder mensen in het ziekenhuis en overlijden er minder mensen aan de ziekte. Als het zo doorgaat, hoeft die toegangspas er niet te komen. Maar wie durft te voorspellen wat er in het najaar gaat gebeuren?

7 Is de toegangscontrole wel uitvoerbaar?
Je zou misschien denken: het kan bij een theaterzaal en een festival, dus waarom niet bij een campus? Maar een campus is open en heeft allerlei ingangen, terwijl theaters en festivals erop zijn ingericht om iedereen langs de kassa te laten gaan.

Het levert hoe dan ook vertraging en gedoe op, die je in het onderwijs liever zou vermijden. De instellingen zouden daarom ook steekproeven kunnen houden: kleine groepjes controleren, zo ongeveer als bij zwartrijders in het ov.

8 Wat doe je met weigeraars?
Onderwijs is iets anders dan een biertje in de kroeg of een toneelstuk in het theater. De toegankelijkheid van het onderwijs is zo’n belangrijk principe dat er iets verzonnen moet worden.

Misschien extra camera’s zodat werkgroepen en colleges ook online gevolgd kunnen worden? Of alternatieve opdrachten voor thuiszitters? Daarover is het laatste woord nog niet gezegd. [Hoger Onderwijs Persbureau]