Boek alumnus Teun Toebes is hartenkreet

Voormalig Verpleegkunde-student Teun Toebes voegt een nieuw hoofdstuk toe aan zijn toch al volle cv. Vandaag debuteert hij als auteur met zijn boek VerpleegThuis: een hoogstpersoonlijk pleidooi voor kwalitatief betere dementiezorg. “Fontys moet voorloper durven zijn in het dementiedebat.”

In zijn Fontys-jaren werd Teun Toebes (22) één van de meest gelauwerde studenten. Vanwege zijn inspanningen voor mensen met dementie won hij onder meer de George Maduro Prijs en werd hij Brabander van het Jaar.

Na zijn afstuderen in 2020 trekt Teun naar Utrecht voor een studie Humanistiek. Daarnaast woont en werkt hij op de gesloten afdeling van een verpleeghuis. Het boek VerpleegThuis vormt daarvan nu de weerslag.

Wat is de belangrijkste les die je hebt geleerd van je huisgenoten?
“Dat je in de zorg altijd de mens moet blijven zien. Ik leef dag en nacht in een groep mensen met dementie en sta op voet van gelijkheid met hen. Mijn info komt niet uit medische dossiers of observaties van derden.

Ik zie niks anders dan de persoon voor me. Het bestaande systeem van verpleeghuiszorg is meer gericht op het verzorgen van patiënten dan op het contact met mensen. Dat ik dat contact nu wel maak, is essentieel. Echte interactie maakt alles anders…”

Via je boek wil je ‘de benodigde verbeteringen in de zorg voelbaar maken’. Welke zijn dat?
“Eén wezenlijke verbetering is de notie dat mensen met dementie niet alleen zorg nodig hebben. Ze moeten evengoed geholpen worden om nog zo veel mogelijk uit hun leven te halen.

Dat besef ontbreekt nu. De ene bewoner wil dronken worden en de ander zoekt een knuffel - maar beiden krijgen ze het niet.

Mijn boek moet een discussie starten over hoe onze verpleeghuiszorg anders kan: meer gericht op kwaliteit van leven van bewoners. Maatschappelijk gezien bittere noodzaak. Eén op de vijf mensen krijgt dementie en gezien de vergrijzing zal het aantal diagnoses de komende twintig jaar verdubbelen.

Daarbij ligt ook een rol voor onderwijsinstellingen, zoals Fontys. De hogeschool moet ballen tonen en voorloper durven zijn in het dementiedebat. Niet alleen Fontys Hogeschool voor Mens en Gezondheid, maar ook ICT en ACI kunnen meehelpen dit groeiende maatschappelijke probleem te verlichten met nieuwe, creatieve oplossingen.

Fontys for Society?- Laat zo’n slogan nu eens meer zijn dan holle marketingtaal.”

Is jouw kwaliteitsaanpak van warm menselijk contact op grote schaal uitvoerbaar in de zorg?
“Absoluut, maar dan is er een cultuurverandering nodig. Zodra je mensen met dementie als gelijkwaardig ziet, en zo ook met hen omgaat, verandert de complete zorg.

“Laat zorgmedewerkers veel meer werken vanuit hun morele overtuiging om dit werk te doen, en bind hen niet aan allerlei regels en procedures. Werk vanuit het hart, en met het hart.

Verzorg niet alleen, maar kijk bijvoorbeeld ook samen voetbal. En: erken dat die zorg voor mensen met dementie niet alleen het probleem is van de zorg, maar van de hele maatschappij.”

De boodschap van je boek?
“Mijn boek is een schreeuw om verandering. Ik geef een compleet andere kijk op het omgaan met mensen met dementie.

De verpleeghuiszorg is eenheidsworst: alles is erop gericht om deze mensen in een keurslijf te duwen en ze zo omzichtig mogelijk te behandelen. Maar dat is allesbehalve leven: leven is soms een bokkensprong maken met alle risico’s van dien.

We moeten mensen met dementie de ruimte geven om de dingen te doen die wij gezonde mensen ook willen. Vandaar ook de titel van mijn boek: een verpleeghuis moet een VerpleegThuis worden.”

Hoe was het om dit boek te schrijven?
“Moeilijk. Soms voelde ik de weerstand die mijn betoog zou oproepen in mijn pen. Maar als ik dit boek niet in zulke scherpe en eerlijke bewoordingen had geschreven, dan verandert er sowieso niks.

Het is mijn levensmissie om de kwaliteit van leven van mensen met dementie te verbeteren. We moeten terug naar de basis, naar het menselijke contact.

Sinds ik in een verpleeghuis woon, is mijn activisme verder aangewakkerd. Op de gesloten afdeling ervaar ik hoe het is om afgesneden te zijn van de samenleving, en zo weinig prikkels te krijgen. Ik ben daardoor nog meer gaan geloven in de kansen die mensen met dementie nog altijd moeten krijgen.

Dat aspect missen we nu volledig. We vinden mensen met dementie vreemd of lastig, en focussen op wat zij zijn kwijtgeraakt. Maar als ik iets heb geleerd in het afgelopen jaar, dan is het dat ze nog heel veel uit het leven kunnen halen.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]

‘VerpleegThuis- Wat ik leer van mijn huisgenoten met dementie’ van Teun Toebes verscheen bij De Arbeiderspers. Het is vanaf vandaag verkrijgbaar.