'Blijf verbinding zoeken met rellende jongeren'

Volgens docent-onderzoeker Neeltje Spit (Fontys Hogeschool Social Studies) spelen buurtwerkers een essentiële rol bij het in toom houden van gewelddadige jongeren. Door met ze in gesprek te gaan, kun je werken aan oplossingen, zegt Social Work-student Shaila Alibaks.

De avondklokrellen ontstonden niet zomaar, aldus Spit. “Het is een excessieve uiting van zaken die al veel langer spelen, bijvoorbeeld racisme, armoede en gebrek aan perspectief.” Corona is een factor die in haar ogen de bestaande onvrede van groepen jongeren versterkt.

“Ook het verhaal achter de excessen moet gehoord. Die jongeren hebben verlangens en behoeften die we kunnen proberen te begrijpen en vertalen. De vinger op de zere plek leggen doe je samen.”

Bezuinigingen
Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld dicht bij het vuur, op straat. De kwaliteit van het buurtnetwerk is volgens haar achteruitgegaan. Budgettair gezien ging volgens Spit vooral het mes in het preventieve werk met groepen, waaronder jongeren. “Een gemis omdat daar juist het contact wordt gelegd waarover we het hier hebben.”

Zelf was ze lang actief als opbouwwerker in de Utrechtse wijk Overvecht. “Een multiculturele achterstandswijk waar ik samen met partijen als woningcorporatie en politie veel contacten legde. Als je eenmaal een luisterend oor biedt, kan er van alles ontstaan.”

Doen
Hoe kan Fontys de wijkwerkers van de toekomst goed opleiden? Bijvoorbeeld door ze direct aan de praktijk te laten ruiken. “In de minor Community Development onderzoeken studenten een maatschappelijk vraagstuk, samen met partnerpartijen als de gemeente. Dit ondersteunen we met theorie over diversiteit of het omgaan met agressief gedrag.”

Eén van die studenten is derdejaars Social Work-student Shaila Alibaks (28), die in het kader van de genoemde minor meewerkt aan een project voor vluchtelingenjongeren. Ook daarbij is het leggen van direct persoonlijk contact belangrijk.

“In Eindhoven hebben we kortgeleden een vrijwilligersgroep opgezet via de al bestaande Huiskamer voor Vluchtelingen. We zijn erheen gegaan om met die mensen te praten en eens samen te koken. Zo ontdek je wat hun problemen zijn – bijvoorbeeld de taalbarrière en het taboe om over hun verdriet te praten – en kun je werken aan oplossingen.”

Dichtbij jezelf
Met de avondklokrellen krijgt ze binnenkort misschien van nabij te maken. “Voor mijn jaarstage ga ik aan de slag bij jongerencentrum PowerUp073 in de Bossche wijk Kruiskamp, ook weer met jonge vluchtelingen.”

Sommige jongeren uit die wijk zijn betrokken bij de rellen. “Het is een hele uitdaging om die jongeren te raken en hun gedrag te veranderen”, aldus Shaila. “Wat de coaches bij PowerUp073 helpt is dat ze goed levellen met de doelgroep.”

In dat contact is het volgens haar belangrijk dat je jezelf blijft. “Dan merk je na een tijd dat de jongeren op hun beurt ook vriendschappelijk met je omgaan. Doe je niet anders voor en kruip zeker niet in een zakelijke rol. Wees echt, dan krijg je een gesprek.”

Onbegrijpelijk gedrag
Docent-onderzoeker Spit is niet altijd te spreken over de reacties op de rellen die momenteel vanuit de politiek klinken. “Relschoppers worden als groep over één kam geschoren: het zijn slechte mensen die onbegrijpelijk gedrag vertonen.”

Zo verdwijnt de nuance die de sociaal werker wel legt. “Die probeert zich daadwerkelijk te verhouden tot de individuele jongere en diens belevingswereld. Het gereedschap is ogenschijnlijk simpel: contact maken.”

Niet polariseren
Ze snapt de boosheid van de Eindhovense burgemeester John Jorritsma wiens stad zwaar getroffen werd, maar heeft moeite met bewoordingen voor de relschoppers als ‘eencelligen’. “De stad bestaat nu eenmaal ook uit woede en pijn die zich op deze manier uit. Je kunt ook het gewelddadige gedrag veroordelen en tegelijk de hand bieden.”

“Daarmee praat ik niets goed. Maar als we dit probleem als samenleving willen oplossen, moeten we de verbinding zoeken en niet verder polariseren.” De docent-onderzoeker ziet de wijkwerker daarbij als spil tussen boze bestuurders en gefrustreerde jongeren. [Frank van den Nieuwenhuijzen]