Alumnus Willem-Jan Uijtdehage: “Bij de politie viel het kwartje”

Tijdens zijn studie Communicatie en Media dacht alumnus Willem-Jan Uijtdehage niet dat hij nog eens in een politie-uniform zou rondlopen. Toch krijgt hij als woordvoerder en communicatieadviseur van de Politie ZeelandWest-Brabant een ‘blauw hart’.

Over zijn uniform, dat hij ook als niet-diender draagt: “In het begin was het wennen om geen spijkerbroek uit de kast te trekken. Maar het past me; in mijn rol moet ik herkenbaar zijn.” ‘Geweldsmiddelen’ – als wapenstok en pepperspray – ontbreken: “Ik ben geen agent, en blijf dus burger.”

Transparant
Wat is het geheim van goede woordvoering? “Je zit tussen het belang van de politie en het algemene belang in. Ik probeer mee te denken met burgers en journalisten en ben van de transparantie.” Dat laatste betekent dat Uijtdehage soms méér wil delen dan de organisatie geneigd is te doen. “Uitspraken als ‘In het kader van het onderzoek doen wij daarover geen verdere mededelingen’, die hoor je van mij niet. Juist omdat ik weet hoeveel impact gebeurtenissen kunnen hebben op mensen, blijf ik zoeken naar wat wel ‘weggegeven’ kan worden.”

In het verleden deed de politie weleens schimmig over fouten. “Maar ik vind: als wij iets niet goed doen, moet je daar niet omheen draaien. Het kan lastig zijn om collega’s ervan te overtuigen dat openheid beter uitpakt. Intern probeer ik een tegengeluid te geven en ben ik soms de luis in de pels.”

‘Last minute’
Na de zomer van 2001 belandde Willem-Jan (42) ‘last minute’ op Fontys Economische Hogeschool Tilburg. “Ik was zo laat met mijn inschrijving dat ik de introductie misliep.” Maar de opleiding Communicatie en Media Studies bleek een schot in de roos. “Vooral het praktische deel ervan. Ik kijk met plezier terug op mijn stages, waar je echt een goed inhoudelijk inzicht kreeg van het werk.”

Evengoed overwoog hij toch nog even om te stoppen. “Ik was gitarist in een paar bandjes en één daarvan – Wicky – werd serieuzer. We speelden op Noorderslag en er was momentum, maar dat verdween ook weer. De muziek was wel de reden dat ik zo’n zes jaar deed over mijn bachelor.”

Ondergedompeld
Na zijn afstuderen kwam er dus een meer conventioneel bestaan. Uijtdehage werkte als communicatieadviseur bij de gemeentes Steenbergen en Halderberge. “Dat was in de tijd van de naweeën van de Kredietcrisis. Voor mij betekende dat weinig vastigheid: een projectje hier, een zwangerschapsverlof daar.”

Vanaf februari 2014 vindt hij zijn ‘roeping’. “Mijn hart is blauwgekleurd inmiddels. Het grote verschil met een gemeente is de enorme dynamiek die heerst bij de politie.” Ter introductie kreeg hij alle smaken voorgeschoteld: een ronde met de wijkagent, het 112-team, gesprekken met rechercheurs, een nachtdienst. “Dan zit je plotseling in een politieauto met zwaailichten en sirenes, oftewel midden in een jongensboek.”

Eén gevolg van die dynamiek is volgens de alumnus dat je sneller moet schakelen. “Vaak krijg je zonder voorafgaande afstemming met collega’s een microfoon voor je neus. Maar ik ken de kaders waarbinnen ik mijn verhaal kan vertellen.” Om feitelijke informatie waterdicht te krijgen stemt hij bijvoorbeeld af met een rechercheteam of de Officier van Dienst, die ter plekke is.

Alles is nieuws
Wat hem nog steeds frappeert, is de enorme hoeveelheid vragen die binnenkomt. “Alles wat de politie doet is nieuws. Zodra een journalist twee politieauto’s in een straat geparkeerd ziet staan, gaat de telefoon. Maar vaak is er ook gewoon niks aan de hand.”

Uijtdehage is één van de gezichten van zijn korps; wordt hij weleens persoonlijk aangesproken of bedreigd? “Niet echt. Eén keer stond ik bijna neus-aan-neus in de supermarkt met een willekeurige vreemde. Een situatie natuurlijk waarop je niet zit te wachten. De meeste herkenning is gelukkig positief.”

Imago
Bij acties van Extinction Rebellion hoor je weleens klachten dat de politie te hard zou ingrijpen. Ook in andere gevallen is het vaak makkelijk mopperen op het korps. Wat vindt Uijtdehage van het imago van de politie? “Ik denk dat we er goed opstaan. Fouten bij arrestaties of in onderzoeken komen natuurlijk altijd in het nieuws. Maar ik draai nog weleens een dienst mee en als je dan ziet wat voor overstelpende hoeveelheid werk er ligt, en hoe de collega’s dat oppakken - daarvoor kun je alleen maar bewondering hebben.”

“Geloof me. Er is geen enkele agent die denkt: ik ga vandaag eens lekker wapperen met mijn wapenstok. Het belangrijkste wapen blijft je mond: de dialoog aangaan. Maar zodra iemand een slechte ervaring heeft met de politie, sta je er meteen slecht op. Een goed gesprek zie je niet terug op Dumpert.nl.”

Mede om het politiewerk beter voor het voetlicht te brengen maakt Uijtdehage samen met een collega de podcastserie ‘BlauwBlauw’. “Twee politiemensen met verschillende rollen vertellen over hun persoonlijke drijfveren. Ons doel is om de mens achter het uniform te laten zien.”

‘Aan’ staan
Kijkt Willem-Jan inmiddels anders naar politieseries? “Haha, een klein beetje misschien... Ik sta wel meer ‘aan’ dan eerst. Als ik iets zie gebeuren in de openbare ruimte, bijvoorbeeld een winkeldiefstal, dan grijp ik in. En op een feestje grijp ik gerust de autosleutels van iemand die te veel op heeft. Dat jij iemand aanrijdt, wil ik niet op mijn geweten hebben.”

Wat wil Uijtdehage Fontys-studenten van nu meegeven? “Twijfel je aan je studie en vraag je je soms af: is dit het dan? Til daaraan dan niet te zwaar. Focus je op de leuke studententijd en het ontwikkelingsproces waarin je in zit. Uiteindelijk ga je toch doen wat je echt leuk vindt. Geniet van je tijd. Als je eenmaal dat papiertje hebt, kun je nog alle kanten op.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]