Albert studeert af met onderzoek naar TikTok-algoritme

Steeds meer journalistieke platforms zoeken hun weg op TikTok, een socialmediaplatform dat volledig gedreven wordt door een algoritme. Hoe zorg je dat je video’s voldoende bereik hebben terwijl je ook de journalistieke onafhankelijkheid waarborgt? Dat onderzocht Fontys Journalistiek-student Albert Biondina tijdens zijn afstuderen.

Eerst even iets over TikTok en de ‘for you page-‘, het startscherm waarop allerlei video’s voorbijkomen. Je kunt mensen volgen op het socialmediaplatform, maar de video’s die op deze pagina voorbijkomen zijn grotendeels door een algoritme bepaald. Voor Albert Biondina reden om zijn afstuderen volledig op TikTok te richten. “In de journalistiek gaat men uit van publieksgerichtheid, terwijl er nu ook algoritmegerichtheid is. Er zijn bepaalde trucjes om leuk gevonden te worden in dat algoritme, maar wat voor gevolgen hebben die trucs voor Nederlandse redacties?”

Voordat Albert op het idee kwam voor zijn afstudeeronderzoek ervaarde hij zelf een enorme dip op TikTok met zijn bedrijf Wijsneuzen, een platform dat journalistiek onderbouwde explainers deelt onder het mom van infotainment. “Zonder enige aanleiding was ons bereik drie á vier maanden lang tien keer lager dan normaal. Het was onverklaarbaar en niet te herleiden en zorgde echt voor slapeloze nachten. Maar op een dag waren onze kijkcijfers ineens weer terug.”

Onderzoek
Dat zette de student aan het denken. Kwam dit vaker voor en kon je je hierop voorbereiden? Hoe gingen andere redacties om met algoritme gedreven journalistiek? Een onderzoek bij zes van de grootste platforms, waaronder NOS Stories, Jeugdjournaal, Klokhuis, Omroep Brabant, De Marker en Telegraaf, volgde. “Al die grote platforms hebben TikTok-experts in huis en zien het als een belangrijk medium. Wanneer je TikTok goed onder de knie hebt, ben je er ook succesvol op.”

Om succesvol te kunnen worden, zijn er verschillende trucs die je kunt handhaven. Die gaan volgens de net afgestudeerde Albert vooral over interactie en retentie. Oftewel likes, comments, opslaan, doorsturen en het doorkijkpercentage van video’s. “Tijdens de eerste drie seconden haakt 30 procent van de kijkers af, maar je wil dat zeker 25 procent aan het eind nog kijkt. Hoe hoger dat percentage op het einde is, hoe sneller je video door het algoritme gepusht wordt. Dan wordt er weer opnieuw gemeten totdat je eventueel viral gaat.”

Journalistieke onafhankelijkheid
Om algoritmegericht te werken, is het van belang dat er in de eerste drie seconden iets ‘spannends’ gebeurt, dat mensen getrokken worden. Wordt je video gedeeld of krijgt deze veel reacties? Dan is dat ook goed. “Journalistieke platforms moeten opletten met het volgen van al die regels, want wanneer je alleen maar leuke, entertainende video’s deelt, ga je weg bij de journalistiek. Een gulden middenweg tussen niets doen voor het algoritme en jezelf verkopen, is daarbij erg belangrijk.” [Tekst gaat verder onder de foto's]

TikTok filtert video’s bijvoorbeeld ook op bepaalde onderwerpen. Dat betekent niet dat je niet over politiek mag praten, maar onderwerpen zoals de oorlog, geweld en drugs kunnen schadelijk zijn. “Een logische filter, maar voor de journalistiek zijn dit juist onderwerpen die belangrijk zijn. Kunnen we ons dan nog steeds een journalist noemen als we hier niet over praten?”

Snelst groeiend in Nederland
Dat zag de student als een probleem. Daarbij kwam ook de vraag kijken of TikTok wel verstandig is om als nieuwsplatform te gebruiken. Albert snapt dat mensen het onverstandig vinden vanwege de politieke geluiden achter TikTok (zoals de discussie over privacyschending), maar hij ziet wel dat de afzetmarkt achter de app gigantisch is. “Je mist een hele bevolkingsgroep wanneer je er geen gebruik van maakt. TikTok is het snelst groeiende socialmediaplatform van Nederland. Niet alleen onder kinderen, maar ook volwassenen.”

NOS Stories past inhoudelijk bijvoorbeeld niets aan voor het TikTok-algoritme en waarborgt de journalistieke onafhankelijkheid volledig. Dat heeft als gevolg dat sommige video’s veel minder kijkers opleveren dan andere. De Marker, een nieuwsplatform vol jonge redacteuren, doet dat weer wel. “Het is een kwestie van goed de regels van TikTok snappen, ze slim toepassen en leren van je fouten. Zo kun je mede met TikTok-experts ook als nieuwsmedium optimaal gebruikmaken van het platform.”

Leven veranderd
Het gehele onderzoek dat Albert naar het TikTok-algoritme deed, leverde hem uiteindelijk een 9 op als eindcijfer. “Daar ben ik nog steeds ontzettend trots op, want op het voortgezet onderwijs was ik een student die alleen maar zesjes haalde. Niet omdat ik niet wilde leren, maar omdat het me niet lukte." Condor, een leerweg binnen Fontys Journalistiek, heeft hem enorm geholpen. “In plaats van dat je vier jaar lang alleen maar informatie toegezonden krijgt, kon je binnen Condor zelf bepalen wat je wilde doen. Dat betekent dat je altijd leuke projecten opzet, omdat je werkt binnen je eigen interesse.”

Hoe enthousiast Albert ook over Condor is, toch is hij een van de laatste studenten die op deze manier het onderwijs bij Fontys Journalistiek volgde. Condor verdwijnt. “Echt ontzettend zonde. Ik snap dat Condor niet ideaal is voor iedere student, maar een grote groep die - net als ik – niet helemaal tot haar recht komt in een klassiek onderwijssysteem, kan dankzij dit systeem werken met onderwerpen die haar boeit. Ik bloeide er in ieder geval van op en durf met zekerheid te zeggen dat het mijn leven heeft veranderd.” [Noëlle van den Berg]