Actrice Wendell Jaspers: 'Zorg dat je gezien wordt'

Op het toneel staan betekent voor alumnus Wendell Jaspers een continu innerlijk gesprek voeren, met soms verrassende uitkomsten: “De rol van Marilyn Monroe bracht me in contact met mijn vrouwelijkheid.”

Ze studeert in 2003 af aan de Academie voor Drama in Eindhoven, een opleiding die vlak daarna opgaat in Fontys Hogeschool voor de Kunsten. “Ik herinner me het nostalgische, aan de Dommel gelegen klooster waar we les hadden. Een eigen, authentieke plek die de creativiteit deed oplaaien. De rust en afgeslotenheid zorgden bovendien voor een groot onderling saamhorigheidsgevoel.”

“Ik koos voor de Academie vanwege het allround-karakter. Het curriculum draaide niet alleen om acteren, maar ook om schrijven, regisseren en doceren. Ik ging niet naar de Toneelschool omdat ik het gevoel had dat ik niet puur uitvoerend actrice wilde worden- ik wilde de bagage om te maken, te doe-het-zelven.”

Toch moest ze in Eindhoven eerst door een weerstand heen voordat de focus kwam. “Ik kwam binnen als een wat wild kind. Een impulsieve fladderaar die zichzelf overschreeuwde en moeite had met discipline, het moeten voldoen aan een rits beoordelingscriteria. Ik ging graag uit en kwam nogal eens te laat. Ik moest dus eerst mijn wilde haren – plus piercings en metal-garderobe – kwijt.”

Toen ze een jaar moest doubleren, zag ze in dat ze zelf de verantwoordelijkheid moest nemen. “Daarna werd de studie op slag leuker. Ik leerde vooral dat je je op een dergelijke opleiding kwetsbaar moet opstellen; je ware ik moet laten zien. Om een goeie actrice of dramadocent te zijn, moet je wel enigszins weten wat er omgaat in je eigen innerlijk. Die confrontatie ben ik aangegaan.”

Intern gesprek
Jaspers (42) staat vooral op het toneel. Zo speelt ze in klassiekers als Medea en Kat op een heet zinken dak. Voor haar hoofdrol in Marilyn Monroe: Diamonds are a girl’s best friend ontvangt ze een nominatie voor de befaamde toneelprijs Theo d’Or. Op film en tv is ze geregeld te zien in bijrollen, zoals in Wat is dan liefde en Flikken Maastricht. De kinderserie Kasper en de Kerstengelen, waarin ze Marlou speelt, wint in 2017 een Emmy Award.

“Mijn hart ligt bij theater. Heerlijk om je tijdens een repetitieproces van twee maanden intens te verdiepen in een stukje leven en de thema’s die daarbij horen. Bijvoorbeeld man-vrouwverhoudingen of ouder worden. Ik leer daarvan omdat ik mijn eigen normen en waarden ernaast zet."

"Bij toneel gaat het juist om het proces, het interne gesprek met jezelf en wat je daarmee doet. Film is meer eendimensionaal, vluchtiger. Je maakt bovendien geen verbinding met een publiek. Je ondergaat het verhaal niet samen, op één en hetzelfde moment.”

Marilyn
Een voorbeeld van zo’n diep innerlijk gesprek is haar rol van Marilyn Monroe (2010): “Feitelijk ging ik hier voor het eerst de confrontatie aan met mijn vrouwelijkheid.” In het begin vond ze het maar raar een karakter te spelen dat in zo’n iconische mate model staat voor vrouwelijkheid. 

“Zelf was ik daar minder mee in sync. Als kind was ik een tomboy en tijdens de opleiding speelde ik de nar of de verfomfaaide alcoholische buurvrouw.” Het werd een stapsgewijze, maar heftige confrontatie. “Als nar of clown verstop je je weer veilig achter comedy, maar Marilyn was niet iemand die haar problemen en demonen kon weglachen of relativeren.” 

Regisseuse Madeleine Matzer tikte Wendell keer op keer op de vingers als ze het toch probeerde. Zo bewoog ze langzaam meer richting Marilyn, en won ze het vertrouwen om weer een ander deel van haar persoonlijkheid te tonen. “Met succes, want ik word sindsdien gevraagd voor meer expliciet feminiene rollen. Blijkbaar gebruik ik toneel dus om daadwerkelijk de confrontatie met mijn eigen onzekerheden en gevoeligheden aan te gaan.”

“Speel je vrij”
Momenteel oogst ze lof met Toneelgroep Maastricht in ‘Een meeuw’ van Tsjechov, bewerkt door Ilja Leonard Pfeijffer. “Ik speel Arkadina, een beetje een uitgerangeerde actrice die wordt geconfronteerd met tanend succes en naderende ouderdom. Eerst dacht ik dat ik nog twintig jaar te jong was voor deze rol. Maar inmiddels hoort Arkadina toch bij mij."

"Thematiek als eenzaamheid, verlangen, je jeugd verliezen, een plek in de wereld hebben, raakt me. Daarbij komt dat Pfeiffer het stuk met een ferme ruk naar onze tijd trekt, bijvoorbeeld met een tirade over oude, witte mannen die een toontje lager moeten zingen.” De première was op zondag 6 maart in Maastricht en de tournee loopt nog tot juni.

Op de vraag welke les ze de huidige generatie Fontys-studenten wil meegeven, denkt ze even grondig na. “Voor het programma Kunststof moest ik laatst een tegelwijsheid bedenken. Dat werd: ‘Speel je vrij’. Voordat ik koos voor theater, hockeyde ik op hoog niveau. Daar werd je ingeprent om altijd de ruimte op het veld te zoeken zodat je aanspeelbaar was. Maar dit is evengoed een levensmetafoor."

"Het betekent óók: als je ergens de ruimte ziet voor jezelf, benut die. Ga er middenin staan en kijk vervolgens wat er allemaal op je afkomt. Ren niet alleen maar mee met de meute. Zorg dat je gezien wordt, dat leidt meestal tot kansen.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]