'Accepteer de verschillen tussen culturen'

Vooroordelen zijn er bij de vleet. Lang niet altijd zijn mensen zich ervan bewust dat zij die vooroordelen hebben en uiten. Ticho van der Maas kan erover meepraten. Ooit stapte hij zelf vol vooroordelen in het vliegtuig naar China. Om bij terugkomst juist zelf het 'lijdend voorwerp' te zijn. Hij schreef er onderstaand opiniestuk over. 

In 2003 kwam ik op een dag uit school en kreeg te horen dat we naar China gingen verhuizen. Mijn vader had een baan geaccepteerd in Shanghai. Als kind van 7 was mijn beeldvorming over China op zijn zachtst gezegd ‘stereotypisch’. Het was het land waar mensen hond eten, rieten hoeden dragen en spleetogen hebben omdat ze te hard persen tijdens het ontlasten. De paniek sloeg toe.

In de weken daarop drong pas tot me door wat deze stap betekende. Ik moest alles achterlaten: mijn vrienden, huis en familie. Het voelde alsof ik om niks gestraft werd en dat de wereld me gewoon wilde pakken.

We werden tijdelijk overgeplaatst naar de internationale school in Eindhoven. Hier kwam ik erachter dat ik geen woord Engels sprak. Dat hielp ook al niet mee: naast het feit dat ik moest verhuizen naar een land dat ik niet kende, zou ik daar dus ook niet kunnen communiceren met andere mensen. Heel mijn wereld stortte in.

Eenmaal aangekomen in Shanghai betrokken we een adembenemende villa die ongeveer vijf keer zo groot was als ons oude rijtjeshuis in Nederland. We hadden een chauffeur die ons overal naartoe bracht en een huishoudelijke hulp die mijn kamer schoon hield. En: ik mocht zonder beperkingen buitenspelen. Want we woonden in een compound, omringd door hekken en voorzien van bewaking.

Jammer genoeg was de blijdschap hierover snel voorbij. De zomervakantie was bijna afgelopen en ik moest weer naar school. Angstig stapte ik de klas van de Amerikaanse school van Shanghai binnen. Ik werd geïntroduceerd, maar ik verstond er niks van.

Het enige dat ik me helder kan herinneren van die dag is dat ik me meteen geaccepteerd voelde. Niemand beoordeelde of veroordeelde mij omdat ik Nederlander was en hen niet verstond. Iedereen deed zijn best me thuis te laten voelen.

Ik leerde snel basis-Engels en integreerde zo in de gemeenschap. En ontdekte ook snel dat al mijn stereotyperingen verzinsels waren. Wat volgde waren een paar van de beste jaren van mijn leven.

Moeilijk aanpassen
In 2009 verhuisden we terug naar Nederland en werd ik ingeschreven op een middelbare school. Het was moeilijk voor me om me weer aan te passen aan de Nederlandse cultuur. Ik dacht nog steeds in het Engels en sprak Nederlands door volledige zinnen te vertalen uit het Engels.

Dat hadden mijn klasgenoten natuurlijk snel door. Ze vroegen waarom ik zo slecht Nederlands sprak. Enthousiast verklaarde ik dat ik in China had gewoond.

Maar hun reactie was anders dan wat ik in Shanghai had meegemaakt. Daar op de Amerikaanse school werd positief en geïnteresseerd op iedereen gereageerd, werden nieuwsgierige vragen gesteld over jouw cultuur en jouw belevenissen, werd het denken in stereotypes zorgvuldig vermeden.

Dat alles was niet het geval op de openbare middelbare school in Nederland. Snel werd ik als ‘het Chineesje’ gebrandmerkt. Voor mij was dat ongekend. Waarom waren ze niet geïnteresseerd in mijn verhalen, in de cultuur van China? Waarom zijn ze zo bevooroordeeld?

En toen kwam het besef. Vijf jaar eerder had ik precies hetzelfde gedaan. De plek waar ik de tijd van mijn leven heb gehad, de plek waar ik zo veel heb geleerd en heb beleefd, was ook de plek waar ik vooraf doodsbang voor was om naartoe te gaan. Dus hoe kon ik hun kwalijk nemen dat zij feitelijk hetzelfde reageerden?

Sinds die realisatie doe ik mijn best om de acceptatie-cultuur die ik in Shanghai leerde kennen, te verspreiden. Iedereen hoort gelijke kansen te krijgen om zichzelf uiten en zichzelf te laten zien. Ongeacht uiterlijk, afkomst, religie of andere kenmerken.

Hoe stimulerender en positiever de omgeving is, hoe beter iemand zich kan laten zien, zich kan ontwikkelen en waarde kan toevoegen. Judging is acting on a limited knowledge. Learn the art of observing without evaluating.

Ticho van der Maas (22) is tweedejaars student aan Fontys International Business School in Eindhoven en is sinds kort student ambassador voor Fontys Hogescholen.