2021: 'Elkaar weer ontmoeten is het grootste ding'

Wat valt er nog te zeggen over 2020, dat rare en memorabele jaar dat toch nog voorbij lijkt te gaan? Fontys-medewerkers kijken terug én vooruit. “Ik heb geen tijd voor duiding gehad.”

Uitdagingen
Mascha Arts, woordvoerder Centraal Crisisteam Fontys

“Wat me bijblijft is de enorme uitdaging die dit jaar vormde. Een plotselinge shift naar online onderwijs en thuiswerk die zo’n 50.000 mensen (studenten én medewerkers) raakt. Ik vond het nogal wat.” Die ommezwaai toont volgens Arts hoeveel Fontys in de mars heeft. “Ik ben er trots op hoe we om deze crisis heen hebben bewogen.”

Dat de uitdagingen in het nieuwe jaar niet verdwijnen, is duidelijk. “Maar ik kijk er met vertrouwen naar. Persoonlijk heb ik maar weer eens ervaren dat uitdagingen mij energie geven. In 2021 ben ik waarschijnlijk weer vaker op kantoor, maar helemaal zoals voor de coronapandemie wordt het niet meer, denk ik.”

“Ik hoop dat we de ‘opbrengst’ van deze bizarre tijd – zoals de versterking van ons digitale onderwijs en voor velen een nieuwe, fijnere thuisbalans met minder filestress – koesteren.”

Nog meer openheid
Coen van der Ree, interim-directeur Nieuwste Pabo Sittard

“Wat beklijft is dat we het in een moeilijke situatie samen hebben gered. Dan doel ik niet alleen op werkaspecten, maar ook op de privé-beslommeringen van iedereen.”

Mogelijke zorgen over zieke familieleden of gemelijke pubers konden breed worden gedeeld binnen de open cultuur op de Nieuwste Pabo. “We hebben bijvoorbeeld een dagopstart, waarbij iedereen samenkomt. Die gesprekken zorgen voor (h)erkenning – je bent niet de enige die worstelt met vragen.”

Volgens Van der Ree toont de coronacrisis eens te meer wat nauwe samenwerking vermag. “De kracht van samen de schouders eronder. We hebben bij de Fontys-pabo’s al een open cultuur, maar de crisis leidde ertoe dat we nog meer de meerwaarde zagen van zelfreflectie, intervisie en natuurlijk van samenwerking.”

“Het zijn de mensen die het moeten doen, en er mag best aandacht zijn voor het feit dat we geen robots zijn. Benoem je twijfels en onzekerheden.” Voor 2021 hoopt hij dat die grote openheid blijft: “Mooi als we die kunnen vasthouden, ook in tijden van minder stress en bezorgdheid.”

Snel schakelen
Nick Martens, voorzitter Centrale Medezeggenschapsraad (CMR)

“Het is indrukwekkend hoe snel er is geschakeld in de coronacrisis. Daarbij was de CMR nauw betrokken, bijvoorbeeld via wekelijkse overleggen met het College van Bestuur.”

Dat snelle handelen is volgens de vierdejaarsstudent Chemische Technologie bijzonder, omdat beide partijen plotseling onderwerpen op hun bord kregen die eerder nog ondenkbaar leken. “Bijvoorbeeld de bulk aan online-onderwijs en later de mondkapjesplicht. De regering komt met zo’n maatregel, maar de concrete invulling moet natuurlijk hier gebeuren.”

Daarbij konden lastige afwegingen niet uitblijven: “Willen we het proces zo veel mogelijk borgen, of een maatregel acuut invoeren? Dat zorgde voor veel discussie.” Op die constructieve gesprekken kijkt Nick – de eerste student-voorzitter van de 21-koppige CMR in tien jaar – met een trots gevoel terug.

Hoewel hij weliswaar geluiden hoort dat sommige studenten hun buik vol hebben van bijvoorbeeld online-onderwijs, merkt hij nog steeds in brede lagen begrip. Ook daarom kijkt Nick positief vooruit.

“Qua maatregelen is er binnen Fontys veel duidelijkheid geschapen. Dat is mooi.” En hopelijk kan er op die basis straks ook vlot worden afgeschaald. “Want stapje voor stapje terug naar het oude normaal, dat is wat iedereen wil.”

Duiding komt later 
Willien van Wieringen, docent Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing

“In 2020 leerde ik twee dingen. Ik ontdekte hoe wezenlijk het is om elkaar daadwerkelijk te zien, en ik ben ervan overtuigd geraakt dat online-onderwijs een blijvertje is.” Een contradictie is dat niet, volgens Van Wieringen.

“Ik geloof dat online een vast onderdeel wordt van ons onderwijsaanbod omdat het deels efficiënter is. Bijvoorbeeld doordat je een stageadres niet fysiek bezoekt en reistijd bespaart. En veel studenten, die op afstand zitten van onze lesplaats Utrecht, profiteren ervan.”

Tegelijk mogen die zegeningen niet ten koste gaan van fysiek onderwijs. “Theologie is een uitgesproken praatvak. Het bestaat bij persoonlijke ontmoeting en woorden, en daarin mis je zeker dingen. We snakken naar fysiek onderwijs met een groep. Dat is ook de reden dat we ‘digitaal’ goed moeten doseren, en het beste van twee werelden willen combineren.”

Van Wieringen, van huis uit theoloog, is nog niet toe aan weidsere reflecties, laat staan de duiding van dit vreemde jaar. “Heb ik geen tijd voor! Eigenlijk beweeg ik nog steeds pragmatisch mee met alle organisatorische aanpassingen die voorbijkomen. Wie weet heb ik deze kerstvakantie tijd voor andere beschouwingen.”

Mis het terloopse 
Ciska van Weperen, directiesecretaresse Academy for Creative Industries

“Wat direct bovenkomt is ‘verplicht thuiswerken’. Voor mij is werken vooral ook een sociaal gebeuren. Ik woon alleen, en sinds maart is mijn sociale kringetje kleiner.” De positieve kant van thuiswerk ervoer ze ook: “Het is relaxter. Doordat er minder verstoringen zijn, kun je meters maken.”

Van Weperen merkt dat ze thuis minder ‘ad hoc-dingetjes’ doet. “Op kantoor, in het blikveld van mensen, krijg je allerlei terloopse vragen en verzoeken. Dat merk ik vooral bij docenten; die doen nu minder een beroep op me met regelzaken. Dat toevallige contact mis ik wel; het onverwachte is vooral ook leuk.”

Vooruitkijken doet Ciska niet te ver. “Dat heb ik me aangewend tijdens deze pandemie. In het begin merkte ik dat ik rekende op verbetering, maar die kwam steeds niet. Maar goed, de hoop dat het straks weer meer opengaat, blijft sowieso.”

Niet in het minst vanwege het sociale contact. “Dat gemis voelt iedereen in ons team. Ter compensatie hebben we twee keer per week een How are you? op MS Teams. Een informeel bijpraatmoment waaraan je meedoet als het zo uitkomt. Gewoon, koetjes en kalfjes. Maar toch: ‘live’ blijft leuker. Ik hoop dat het snel weer kan.”

Steile leercurve
Renée van den Berk, studentendecaan

Omdat ze haar docentschap per 1 januari inruilde voor het decanaat, wist Renée van den Berk al dat 2020 anders zou worden. “Maar zó anders … De leercurve werd steiler zeg maar.”

Het vragenrepertoire voor de Fontys-decanen was dit jaar breder en complexer. “Het scheelde dat het bindend studieadvies de koelkast in ging; dat zorgt vaak voor lichte paniek. Studenten klopten nu bijvoorbeeld aan met gevoelens van eenzaamheid of acute geldzorgen door wegvallende bijbaantjes.”

Toch merkte Van den Berk dat ook de antwoorden op ingewikkelde vragen simpel kunnen zijn: “De oplossing is meestal de menselijke maat. Uiteindelijk willen studenten gehoord worden. Met simpele raad en daad kun je iemand al heel ver helpen.”

Overigens is ze goed te spreken over het contact op afstand. “In het begin was het wennen, je mist het non-verbale. Maar het lukt steeds beter om de juiste toon te raken. Bovendien: voor studenten met fysieke beperkingen is online een uitkomst.” Vooruitkijkend hoopt ze op een snel weerzien met haar collega’s. “Elkaar weer ontmoeten is het grootste ding van iedereen.”

Compliment
Joep Houterman, voorzitter College van Bestuur

“We zijn goed omgegaan met alle lastigheden die we hadden en hebben. Terwijl we met z’n allen een ongekend vreemde tijd beleefden, gaven we op een vaak creatieve manier invulling aan het nieuwe. Natuurlijk is er nog veel te wensen, maar over het algemeen is er een megaprestatie geleverd. Dat is een compliment voor iedereen.”

Een goed voorbeeld van die veerkracht vindt Houterman de razendsnelle realisatie van het online-onderwijs. “Niet alleen zie je dat we hiervoor de expertise in huis hebben, bovendien blijken medewerkers snel te kunnen schakelen in eerder niet-bestaande verbandjes.”

Maar de bestuursvoorzitter, die op 1 maart aantrad en als eerste formele klus het centrale crisis team moest gaan leiden, worstelde ook: “Je staat soms voor loodzware beslissingen.”

“Bijvoorbeeld het afblazen van Purple. Zuur, omdat je weet dat je de eerstejaars een memorabele aftrap van hun studententijd ontzegt. Voor een deel haal je het hart eruit. Je weet dat je niet anders kunt, maar toch blijft dit een heftig besluit.”

Zoals het een collegevoorzitter betaamt, kijkt Houterman ook al beyond de crisis. “We zijn de voorbije maanden ook druk geweest met onze strategische visie tot 2025.”

Daarin blijven enkele positieve ervaringen uit de coronacrisis overeind: “Bijvoorbeeld de kracht van blended learning en de constatering dat we met zijn allen ook kort-cyclisch besluiten kunnen nemen. Ik verheug me erop om die aspecten straks te verzilveren onder een beter gesternte, met minder stress en gedoe.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]