'Zorgelijke ontwikkeling': steeds meer eenzame jongeren

Eenzaamheid komt steeds meer voor onder jongeren. Uit cijfers van CBS blijkt zelfs dat jongeren vaker dan ouderen aangeven zich ‘emotioneel eenzaam’ te voelen. Docent Eric Schoenmakers, die onderzoekt doet naar dit onderwerp, spreekt van een zorgelijke ontwikkeling.

CBS heeft op de eerste dag van de Week van de Eenzaamheid cijfers naar buiten gebracht waaruit blijkt dat vier op de tien Nederlanders zich vorig jaar eenzaam hebben gevoeld. Het Algemeen Dagblad heeft een eigen onderzoek gedaan en concludeert dat het bij de jongvolwassenen om zes op de tien mensen gaat.

Zorgelijke uitkomsten, vindt Eric Schoenmakers. “De cijfers zijn hoog. Dat is een voor de hand liggende reactie”, zegt hij. “Wat ik vooral opmerkelijk vind, is dat jongvolwassenen de ouderen voorbijgaan als het om het aantal mensen gaat dat emotionele eenzaamheid ervaart.” 

Drie groepen 
Volgens Schoenmakers kan er bij dit onderwerp onderscheid worden gemaakt in drie groepen: “De eerste groep omvat mensen die zich structureel eenzaam voelen op verschillende manieren tegelijkertijd en voor een langere periode. Dat zijn de jongeren waar we ons echt zorgen om moeten maken.”

Maar er is ook een groep die zich tijdelijk eenzaam voelt door bijvoorbeeld maatregelen die op dat moment van kracht zijn. “De mensen die hier last van hebben, zijn weerbaar genoeg om weer op te veren als de maatregelen worden opgeheven.”

En dan is er nog de derde groep. “Dat zijn de jongvolwassenen die zichzelf aan het ontdekken zijn en die tijdens hun zoektocht momenten hebben waarbij niet alles goed gaat. Ze maken keuzes en merken bijvoorbeeld dat bepaalde vrienden niet meer in hun leven passen. Dat kan tot eenzaamheid leiden; korte eenzaamheid, die simpelweg bij de levensfase hoort.”

Onderzoek
Schoenmakers is bezig met een onderzoek over dit onderwerp en heeft daarvoor zo’n dertig studenten geïnterviewd. Allemaal gaven ze aan eenzaamheid te herkennen. “Sommigen voelden zich voor een langere periode eenzaam omdat ze een dierbare zijn verloren. Anderen misten hun thuissituatie omdat hun familie in een ander land woont. Dat zijn begrijpelijke redenen.”

Geldt dat ook voor de inflatie en stijgende energiekosten? Zijn dat ook begrijpelijke redenen waarom studenten zich eenzaam zouden kunnen voelen? Of beter geformuleerd: zou de eenzaamheid daardoor nóg verder toe kunnen nemen?

“Je kan het je haast niet voorstellen dat de aantallen nog hoger worden, maar deze zaken kunnen inderdaad wel tot eenzaamheid leiden. Als je geen geld hebt om sociale dingen te doen bijvoorbeeld. Er zit een enorm verband tussen eenzaamheid en armoede. Als de armoede toeneemt, is de kans dat eenzaamheid toeneemt sterk aanwezig.” 

Probleem oplossen 
Eenzaamheid voorkomen kan volgens Schoenmakers niet. Bestrijden is ook lastig. “Eenzaamheid is een deel van het menszijn. We hebben emoties en dit is er één van. Langdurige eenzaamheid zorgt echter voor problemen, en die kunnen we wel aanpakken. We kunnen het gesprek aangaan. Als je last hebt van je knie, praat je daarover. Bij eenzaamheid doe je dat minder snel. Het taboe moet doorbroken worden.” 

Fontys kan helpen door studentpsychologen in te zetten. Iets wat overigens al lange tijd gebeurt. “Studentpsychologen kunnen eenzaamheid signaleren en bespreekbaar maken. Maar heel veel meer dan dat kunnen ze niet doen. Fontys zorgt voor de eerste stap, daarna is het aan experts om goede hulp te bieden.”  

Wachttijden
Volgens Michiel Hopmans, manager team Studentbegeleiding binnen Fontys, bieden niet alleen studentpsychologen uitkomst. Voordat je bij hen terechtkomt, is het volgens hem verstandig om eerst met andere studenten, studiecoaches of een decaan in gesprek te gaan. De laatste stap - vaak is deze niet eens nodig - is het brengen van een bezoekje aan een studentpsycholoog. Daar is een wachttijd voor, net zoals bij ‘gewone’ psychologen. 

 "De wachttijd in de reguliere gezondheidszorg bedraagt drie tot zes maanden, bij ons is die een stuk korter. Huisartsen verwijzen studenten om die reden ook door naar onze studentpsychologen omdat ze hier simpelweg sneller aan de beurt zijn.” 

De begeleiding die Fontys biedt, is gratis. Wat natuurlijk fijn is, maar het brengt ook een negatief effect met zich mee. Hopmans: “Omdat het gratis is, komen niet altijd alle studenten opdagen bij een afspraak, zonder af te zeggen. Als al die lege plekken opgevuld zouden worden, zouden we nauwelijks een wachttijd hebben.”  [Karen Luiken]

Woensdag is bekend geworden dat het kabinet de komende vier jaar 40 miljoen euro extra uittrekt om eenzaamheid te bestrijden.