Vooruitblik Prinsjesdag 2018- Wat gebeurt er in de klas?

Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) staat voor zijn debuut. Komende dinsdag draagt hij voor het eerst het bekende koffertje, met daarin de nieuwe Rijksbegroting en Miljoenennota. Wat zijn de belangrijke thema’s op onderwijsgebied?

Terwijl velen hopen op extra geld voor de sector, waarschuwde onderwijskoepel PO Raad al voor de zomer dat er een structureel tekort is op de onderwijsbegroting. Gelet op de Voorjaarsnota die het kabinet in mei deed uitgaan bedraagt het gat plus minus 170 miljoen euro. Het tekort wordt vooral veroorzaakt door de onverwacht hoge groei van het aantal hbo-studenten.

Oplossing
Om dit gat te dichten is er al eenmalig 63 miljoen euro uit de schatkist gehaald, maar het restant moet toch echt worden aangezuiverd vanuit het onderwijsveld. Waarschijnlijk zet het beperken van subsidiepotjes ‒ bijvoorbeeld die voor de lerarenbeurs ‒ daarbij te weinig zoden aan de dijk. Een structurelere oplossing voor het begrotingsgat wordt deze Prinsjesdag verwacht.

Een en ander staat haaks op de aanhoudende roep vanuit de hele sector om meer onderwijsbudget. De PO Raad noemt het ‘opvallend’ dat de al genoemde Voorjaarsnota financieel gezien geen rekening houdt met het aanpakken van het groeiende lerarentekort.

Werkdruk en acties
Eerder dit jaar werd bekend dat het kabinet tot 2021 zo’n 700 miljoen euro extra uittrekt voor het basisonderwijs. Het geld is bestemd voor een salarisimpuls en het verminderen van de werkdruk. Echter: de juffen en meesters zijn nog allerminst overtuigd. Afgelopen woensdag werd er in Zuid-Holland en Zeeland weer op brede schaal gestaakt, en klonk op scholen overal in het land een ‘symbolisch brandalarm’.

Volgens bestuurder Eugenie Stolk van de Algemene Onderwijsbond blijft de urgentie hoog: “Ja, er is iets aan de werkdruk gedaan en er is geld vrijgemaakt voor salarisverbetering. Maar de salariskloof met het voortgezet onderwijs is nog niet gedicht. Willen we het lerarentekort oplossen, dan moet het beroep echt aantrekkelijker worden.” Of Prinsjesdag de gewenste omslag brengt, is zeer de vraag.

PO in Actie heeft daarin bij voorbaat weinig vertrouwen. De protestgroep van basisschoolleraren slaat de handen ineen met sectoren als zorg en politie, die ook kampen met werkdruk en onderbetaling. Op dinsdag 2 oktober willen zij de hele publieke sector mobiliseren voor een grootschalige demonstratie in Den Haag.

Leenstelsel
Ook voor studenten is deze derde dinsdag in september opnieuw spannend. Twee weken terug, bij de opening van het nieuwe studiejaar, riepen zij onderwijsminister Van Engelshoven al op eindelijk werk te maken van extra investeringen in het hoger onderwijs. Eerder gedane beloften ‒ de afschaffing van de basisbeurs zou in totaal 1 miljard euro vrijmaken voor beter en toegankelijker onderwijs ‒ zijn tot nu toe niet nagekomen. Dat leidde tot deze brandbrief, ondertekend door 38 studentenorganisaties. ‘De slotsom is dat studenten nu én geen basisbeurs én geen substantiële investeringen in hun onderwijs hebben’, aldus de ondertekenaars.

Proefballonnetje
Een ander relevant thema is bijvoorbeeld het proefballonnetje dat minister Van Engelshoven op liet bij de opening van het academisch jaar in Tilburg: de verlaging van het aantal studiepunten voor het bindend studieadvies (bsa). Hoe wordt dit plan financieel onderbouwd?

Naast alle onbeantwoorde vragen is er ook alvast goed nieuws, al raakt dit slechts zijdelings aan het onderwijs. De investeringsimpuls van 130 miljoen euro in Brainport lijkt een feit, nu de Eindhovense gemeenteraad dinsdag unaniem akkoord ging met de gestelde voorwaarde om de subsidie aan te vullen vanuit de regio. In totaal komt zo 370 miljoen euro vrij.

Lek
Traditiegetrouw is de inhoud van de nieuwe Miljoenennota alweer gelekt. Kamerlid Ronald van Raak (SP) trok gisteren fel van leer tegen het jaarlijks terugkerende fenomeen: “Er zitten mensen op ministeries die niet deugen. Zij moeten hun kantoor omruilen voor een ander kamertje, één met tralies voor het raam.” Uit de uitgelekte stukken pikten de media overigens geen onderwijsthema’s: het ging de voorbije dagen vooral over de stijging van de zorgpremie en de energienota. [Frank van den Nieuwenhuijzen]