Van Amsterdam maakt furore met 'buitenbeentje' in de muziek

Hij won op jonge leeftijd al mooie muziekprijzen, maakte vier cd’s en treedt op in binnen- en buitenland. En dat allemaal dankzij een instrument dat eigenlijk een buitenbeentje vormt in de klassieke muziek. “Met een accordeon kun je heerlijk boetseren”, zegt Fontys-alumnus Vincent van Amsterdam.

In 2014 rondde Vincent van Amsterdam (29) zijn masterstudie Accordeon aan Fontys Hogeschool voor de Kunsten cum laude af. “Dat voelt best lang geleden”, zegt hij, voor even terug op dat oude nest.

“Toen ik hier begon was ik nog klein, haha. Af en toe denk ik aan het repertoire dat ik destijds speelde, bijvoorbeeld Modal Music van Ton de Leeuw of Felix Mendelssohns Scherzo, en hoe me dat soms hoofdbrekens gaf.” In Tilburg heeft hij naar eigen zeggen ‘mooie bouwblokken’ gezet voor het vervolg van zijn carrière.

Ondernemen
Over de vraag wat het belangrijkste is dat hij hier leerde, blijft Vincent secondenlang peinzen. “Met groot plezier denk ik terug aan mijn theorie- en muziekgeschiedenisdocent Ad van Sleuwen, die gepassioneerd sprak over de historische kaders waar ik nog steeds te weinig over weet. Ook op een conservatorium wordt het verschil gemaakt door mensen en hun verhalen.”

En een vak dat aanvankelijk met scepsis werd begroet, blijkt achteraf toch sporen te hebben nagelaten. “Op een dag begonnen we met ‘Ondernemerschap’. Hoewel iedereen, inclusief de docent, lang geen benul had van aanpak en lesstof heeft het zeker iets getriggerd. De discussies over bijvoorbeeld ‘branding’ en ‘authenticiteit’ bleven hangen.”

Appel en een ei
Want zelfs voor een musicus met een (relatief) klinkende naam, blijft het lastig om een geregeld inkomen te verdienen. “Heel vervelend, maar er is nergens geld. Betekent dat dan dat je als musicus voor een appel en een ei overal moet komen opdraven? Het begint ermee dat je je eigen waarde kent en creëert.”

Volgens Vincent hebben beginnende uitvoerenden vaak geen benul van de waarde die ze vertegenwoordigen. “Veel studenten zijn zelfkritisch en streng en vinden zichzelf nooit goed genoeg. Dan is 50 euro al snel een heel bedrag... Maar stiekem heb je wél een talent en kun je heel veel, ook als je nog studeert. Dat rechtvaardigt dus ook een stevige vergoeding.”

In het klassieke-muziekcircuit vormt Vincents niet-alledaagse instrument zowel een vloek als een zegen. “Aan de ene kant ben je een van de weinige accordeonisten in het aanbod. Daarentegen zien sommige programmeurs je ook al snel als een rariteit, en dus een gok qua toeschouwersaantallen.”

Veelzijdig instrument
Dat de accordeon een buitenbeentje vormt, blijkt bijvoorbeeld uit het aantal studenten dat de Academy of Music and Performing Arts (de huidige naam van het conservatorium) momenteel onderdak biedt: welgeteld twee. “In mijn tijd waren we officieel met veertien. Maar in de tussentijd zijn ook de conservatoria in Amsterdam en Den Haag gestart met een accordeon-opleiding, waarvan Tilburg stevige concurrentie ondervindt.”

Vincent begon ooit te spelen vanwege zijn vader Evert, die ook professioneel accordeonist is. “Als klein jochie wilde ik hem nadoen, en dat loopt dan langzaam een beetje uit de hand…” Wat de accordeon voor hem zo interessant maakt is het polyfone karakter (de mogelijkheid om meerdere melodieën tegelijk te spelen, red.) ervan en het speelveld tussen veel of juist weinig volume. 

Plok plok plok
“Daarnaast kun je ermee boetseren ‘tijdens de toon’. Een piano doet, oneerbiedig gezegd, alleen ‘plok’, ‘plok’, ‘plok’ en that’s it. Net als een viool stroomt de accordeon en biedt daarin volop nuance.” Verder loopt het instrument door verschillende genres. “Ik zit weliswaar voornamelijk op klassiek maar een paar kilometer verderop in België bestaat er een grote folk scene die ondenkbaar is zonder de accordeon.”

Door recensenten is Vincent meerdere malen ‘een geboren verhalenverteller’ genoemd. “Dat slaat vooral op mijn interpretatie van hedendaagse muziek. Kijk: als je Johann Sebastian Bach ongeïnspireerd speelt, is het nog steeds een acht. Maar in moderne muziek kun je niet alleen de noten volgen. Het blijft vaak te abstract en klinisch als je er te weinig van jezelf in legt. Gelukkig houd ik er juist van veel eigen kleur aan te brengen in die muziek.”

Zet je telefoon uit
Wat wil hij studenten van nu graag meegeven? Lachend: “Heel praktisch gezien: Zet je telefoon uit en ga studeren… Verder zo veel mogelijk spelen en uitproberen.” In dat laatste moet echter wel lijn zitten. “Uitproberen ja, maar niet aanklooien.” Sommige muziekstudenten kunnen zich volgens hem verliezen in ontelbare projectjes en samenwerkingsverbanden, die niet altijd evenveel toevoegen. 

“Ik zeg: eerst naar binnen, je huiswerk doen, en dan pas buitenspelen. Houd focus en raak niet te versnipperd. Concentreer je daarom tijdens de bachelor op je hoofdvak. Leg een stevig technisch fundament van toonladders, Bach en Paganini. De rest komt later wel.”

Voor de vorming van een praktiserend muzikantenbestaan is de deelname aan concoursen een absolute aanrader. “Ook als je de finale niet haalt, blijf luisteren. Prima om kennis te maken met het repertoire dat anderen kiezen. Het is bovendien een manier om te netwerken; beweeg je dus tussen andere deelnemers, publiek, juryleden, enzovoort.”

Onder het tapijt gespeeld
“Laatste tip: ga naar het buitenland. Misschien moet je jezelf ervoor in de schulden steken, maar doe het. Volg masterclasses bij een van de grote namen.” Dat dit soms een behoorlijk ontnuchterende ervaring kan zijn, is alleen maar goed. 

“Godsamme, met de bus naar Servië, 28 uur onderweg. En dan binnenkomen bij een masterclass waar je onder het tapijt wordt gepeeld door een 16-jarige. ‘Leuk dit’, denk je dan... Maar terugkijkend ben ik in die vijf zomers dat ik in Rusland of Servië zat door en door gevormd, als musicus én als mens.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]

In september komt een nieuwe cd uit van Vincent van Amsterdam met werk van Bach.