Juist vakgericht onderwijs is essentieel

Interessant artikel in ScienceGuide op 7 september onder de kop 'Studenten in het hoger onderwijs zijn slecht in kritisch denken.  “Er is in toenemende mate gebrek aan aandacht voor generieke vaardigheden in het hoger onderwijs. Daarmee worden geletterdheid, kritisch denkvermogen, waaronder ook probleemoplossend vermogen, analytisch redeneren en communicatieve vaardigheden bedoeld”, las ik. 

Uit een onderzoek uitgevoerd in zes landen bleek dat bedrijven vinden dat afgestudeerden daar in onvoldoende mate over beschikken. Verontrustend nieuws, hoewel ik me afvraag of het klopt dat algemene vaardigheden inderdaad steeds belangrijker worden. In weerwil van modieuze kreten als 21st Century Skills zijn dit soort zaken altijd al belangrijk geweest, zowel in opleidingen als in de praktijk. 

Indien niet vraag ik me echt af hoe de mensheid ooit in staat was tot het realiseren van projecten als de Piramides van Gizeh. Een stukje probleemoplossend - en analytisch denkvermogen zal daarvoor toch echt wel nodig zijn geweest. Ook niet nieuw is het feit dat veel afgestudeerden werken in een beroep waar hun opleiding niet specifiek op gericht was. 

Dat was ook ‘in mijn tijd’ al zo. Voor een specialistische onderzoeksfunctie bij een bank had je een economische opleiding nodig maar op de meer generieke commerciële en managementfuncties kon je ook succesvol als chemicus of jurist solliciteren, zolang je inderdaad maar over de genoemde vaardigheden beschikte.

Dit zou ervoor kunnen pleiten om in opleidingen minder aandacht te geven aan vakinhoud – en meer aan de vaardigheden. Iets waar we zeker in Nederland al lang mee bezig zijn en die trend wordt onder invloed van de goeroe du jour Philip Dochy verder voortgezet. Op veel opleidingen worden vakken afgeschaft en studenten werken alleen nog aan projecten en het vullen van portfolio’s die op ‘holistische’ wijze worden beoordeeld. 

Toch is dit de verkeerde weg. Juist vaardigheden als kritisch denkvermogen en analytisch redeneren ontwikkel je door gerichte en intensieve studie van diverse vakken. Economie bijvoorbeeld. Met het bestuderen van zo’n vak en de bijbehorende modellen leer je de relaties tussen verschillende variabelen begrijpen en hoe ze elkaar beïnvloeden. 

En dat is tevens goed voor je vermogen om analytisch te redeneren. Hoewel die modellen de realiteit echt niet perfect beschrijven leer je zo de wereld om je heen wel degelijk beter te begrijpen. Dit alles komt ook je communicatieve vaardigheden ten goede. Alleen als je beschikt over een stevige kennisbasis kun je associëren en verbanden leggen, jezelf helder en coherent uitdrukken en een zinvol betoog opzetten, zowel verbaal als op papier.

Uiteraard is het goed dat studenten tijdens hun opleiding ook aan interdisciplinaire projecten werken. Verbanden kunnen zien tussen disciplines, en verder kunnen kijken dan je eigen specialisme is belangrijk, zeker in de praktijk. Maar dit heeft weinig zin als je zelf geen enkele discipline beheerst. Onderwijshervormingen zouden juist eerherstel voor het trainen van de hersenen via vakgericht onderwijs moeten inhouden. Want met het verwaarlozen daarvan verschrompelen dus ook de essentiële generieke vaardigheden.

Ewoud Jansen is docent Finance & Economics bij de opleiding International Business en auteur van diverse boeken en opiniestukken. Lees hier zijn eerdere columns voor Bron.