Toetsen en het andere gesprek

Waarom moet alles weer anders? We hadden de toetsing net lekker op orde toen we door corona de toetsing anders moesten inrichten. In het afgelopen anderhalf jaar hebben we onder hoge corona-druk aan toetsing gewerkt en net nu we weer het gevoel hebben dat de controle terug is, moeten we ineens programmatisch gaan toetsen.

Kunnen we niet gewoon eens een jaar in alle rust ons werk doen zonder veranderingen? Ja, toetsing kan altijd beter, maar ons huidige toetssysteem deugt. We halen hoge betrouwbaarheidsscores op kennistoetsen, we hebben een mix aan toetsvormen en studenten zijn tevreden. Is dit weer een nieuwe hype in het onderwijs waarin we mee moeten?

Op deze manier begon een gesprek met een collega vorige week. Ik had natuurlijk de argumenten om anders te gaan toetsen kunnen afvuren - goede onderbouwde argumenten, al zeg ik het zelf. Maar ik voelde een welles-nietes gesprek aankomen waarbij de argumenten van mijn collega ook allemaal waar zijn.

Een vergelijkbare discussie heb ik eerder gevoerd zonder het resultaat dat ik wilde. We kwamen niet tot de kern, tot de bedoeling achter de verandering. Die fout wilde ik niet nog een keer maken. Ik moest dit gesprek anders aanpakken.

Ik vroeg mijn collega of hij wel eens fouten maakt. Uiteraard, was zijn overtuigende antwoord, wie niet? Is dat erg? Nee hoor, daar leer je alleen maar van. Dit waren de antwoorden waar ik op hoopte. Ik vroeg hem zich voor te stellen hoe het zou zijn als hij bij zijn beoordelingsgesprek afgerekend zou worden op enkele fouten die hij in het afgelopen jaar maakte waardoor hij zijn jaarlijkse salarisstap niet zou krijgen.

Hij keek me verbaasd aan. Hij kon toch niet afgerekend worden op enkele fouten? Het gaat er toch om of je over het jaar heen voldoende gepresteerd hebt? Hij zuchtte. Tenslotte voegde hij toe dat hij in zo’n systeem alles zou doen om zijn fouten te verbergen in plaats van er open over te zijn en ervan te leren.

Ook al was hem inmiddels duidelijk waar ik naartoe wilde, vroeg ik hem toch nog waarom we studenten wel afrekenen op enkele fouten in het huidige toetssyteem. We dompelen studenten onder in een mijnenveld aan toetsen en straffen hen af bij het maken van enkele missers. Met alle gevolgen van dien, zoals studievertraging, zonder ons echt af te vragen wat de student er nu eigenlijk van geleerd heeft.

Hij glimlachte en zei: het gaat helemaal niet om het meegaan met de hype, het gaat er om dat we anders naar de student en zijn leerproces moeten kijken. Het gaat om het voeren van een ander gesprek.

Ik heb hiervan geleerd. Overtuigen door het afvuren van argumenten waarom we anders moeten gaan handelen, dat werkt niet. Een andere aanpak, namelijk het gesprek aangaan over de bedoeling van anders kijken naar toetsing, werkt veel beter.

Ik heb met mijn gesprek niemand overtuigd, maar wel een nieuwe voorloper gevonden die met mij anders naar toetsing wil kijken.

Debby Weerlink is medewerker van het team Orthopedische Technologie bij Fontys Paramedische Hogeschool. Zij schreef deze column als opdracht voor de master Toetsdeskundige.