Taalarmoede onder pabo-studenten: 'Herkenbaar probleem'
Pabo’s worstelen met taalarmoede onder studenten. Het stond deze week met koeienletters in de krant. Speelt het bij Fontys ook? En zo ja: wat kan ertegen gedaan worden?
Het komt volgens het Algemeen Dagblad steeds vaker voor dat studenten met een te laag taalniveau op de pabo terechtkomen. Een herkenbaar gegeven, ook bij Fontys, zegt specialist meertaligheid Katinka de Croon.
Volgens haar heeft de achterstand te maken met instroom, maar ook met de huidige maatschappij waarin lezen niet meer vanzelfsprekend is en er op social media allerlei verschillende vormen van taalgebruik worden ingezet.
Dat laatste beamen pabo-docenten Patrick Goblet en Frans Krombach. Volgens hen is het taalniveau slechter dan voorheen en zou social media daar een oorzaak van kunnen zijn. “Er wordt steeds sneller en slordiger geschreven”, zegt Krombach, die al 34 jaar bij Fontys werkt. “Maar ik vraag me weleens af of we nou echt meer op de spelling dan op de inhoud moeten gaan zitten. Ik ben iemand die de inhoud belangrijker vind. De boodschap in het onderwijs gaat vaak verloren door correct schrijven.”
Goblet is kritischer op dat vlak. “Ik zie heel veel spelfouten in werkstukken en ook qua zinsopbouw merk ik dat het niveau achteruit is gegaan”, zegt hij. “Ik vind dat als je als leerkracht voor de klas staat en contact hebt met ouders, je heel goed naar spelling moet kijken. Het is belangrijk om daar als leraar aandacht aan te besteden.”
Niet nieuw
Katinka de Croon zegt dat het probleem niet nieuw is, het speelt al veel langer. “Het komt gewoon nu pas in het nieuws”, zegt ze. “Fontys zet hier sterk op in. In ons taal- en leesbeleid zijn we bijvoorbeeld heel gericht bezig om met alle docenten te proberen om studenten te ondersteunen om te weten waar ze het over hebben. Leer iets eerst verwoorden voordat je het opschrijft.”
Verder is er ook een verplichte taaltoets die studenten moeten halen en is er het programma Hogeschooltaal, waarvoor alle eerstejaars een gratis inlog krijgen. Ze kunnen sinds kort zowel op 3f-niveau (havo) als op 4f-niveau (vwo en eind hbo) hun taalvaardigheden oefenen. “Het 3f-niveau zien we als een start”, zegt De Croon. “We gaan ervan uit dat studenten zich blijven ontwikkelen. Wij ondersteunen daarin, maar ze zullen ook zelf moeten oefenen.”
De Croon gelooft naar eigen zeggen niet in meer toetsen of programma’s. “Maar ik denk wel dat onze collega’s studenten er zich bewust van moeten maken dat taal niet alleen iets is dat je moet beheersen. Het is ook een middel om goede instructies te geven, kinderen aan te sturen als je voor de klas staat en eigen ideeën te formuleren.”
Tot slot, zegt ze, moet er in samenspraak met het voortgezet onderwijs en ROC’s, die studenten bij Fontys afleveren, worden gewerkt in een doorgaande lijn waarbij het taal- en leesbeleid een belangrijke rol speelt. “Als je veel leest, bouw je ook taalvaardigheid op.”
Heel veel oefenen
Vierdejaars student Eline is het levende voorbeeld van het probleem. Zij geeft aan zelf behoorlijk slecht in Nederlands te zijn. “Op school krijgen we een toelatingstoets, maar zodra je die hebt gehaald is het eigenlijk al goed. Ik weet niet of dat voldoende is. Ik heb vaak twijfels als ik voor de klas sta en moet veel voorbereiden om met een zeker gevoel les te kunnen geven.” De oplossing zit ‘m volgens haar in oefenen, oefenen en nog meer oefenen.
Dat zegt ook Anke, die zich bij de start van haar studie flink heeft moeten verdiepen in hoe het ook alweer zat met de Nederlandse taal. Dt-fouten? Zinsopbouw? Juiste formulering? “Studenten moeten die kennis vooral zelf vergaren. Ja, je krijgt een toelatingstoets, maar dat is vooral stampen. Ik heb daar zelf heel veel in geoefend.”
Anke moet de spellingsregels regelmatig in haar hoofd repeteren en merkt dat studiegenoten hier ook moeite mee hebben. Ze kijkt regelmatig teksten van anderen na omdat er taalfouten in staan. “Maar ook ik moet hier dan goed over nadenken”, vertelt ze. "De basis van dit probleem ligt bij de middelbare school, daar moeten dingen gebeuren. En Fontys kan er vervolgens op voortbouwen.” [Karen Luiken]
Ook minister Dijkgraaf maakt zich ernstig zorgen over het lage taal- en rekenniveau van scholieren én van pabo-studenten. “De lat moet hoger, niet alleen in de klas, maar ook in de lerarenopleiding.” De minister zei dit woensdag in de Tweede Kamer in antwoord op vragen over het AD-artikel.
De Onderwijsraad adviseerde om voor de vakken taal en rekenen een landelijk verplichte eindtoets in te voeren bij de pabo’s en de tweedegraadslerarenopleidingen Nederlands en Wiskunde. Zo ver lijkt minister Dijkgraaf voorlopig niet te willen gaan, maar er moet wel iets gebeuren. In een reactie op het AD-artikel had hij al laten weten dat de lat bij de pabo’s omhoog moet en tijdens een debat in de Tweede Kamer lichtte hij kort toe hoe dat eruit gaat zien.
Met de pabo’s en de scholen heeft hij in december afgesproken dat ze opnieuw gaan kijken wat een beginnende leraar moet kennen en kunnen. Ook de kennistoetsen van de opleidingen zullen beter op elkaar worden afgestemd. Bovendien komt er een landelijk ‘curriculumberaad’ waarin de pabo’s samen met de scholen en het ministerie bespreken wat er inhoudelijk nodig is om de opleidingen te verbeteren. Dijkgraaf hoopt dat de verschillen tussen de pabo’s daardoor kleiner zullen worden.
Paradox
Zijn de opleidingen nu wel goed genoeg? Dijkgraaf. “Een van de paradoxen is natuurlijk dat er zorgen zijn terwijl deze opleidingen geaccrediteerd zijn. Ik interpreteer het zo: studenten studeren af met een voldoende, maar niet met een dikke voldoende.” Onderwijskeurmeester NVAO gaat wel een “thematische analyse” van de basisvaardigheden van afgestudeerden maken.
Dijkgraaf zal met de betrokken lerarenopleidingen bespreken wat er verder nodig is. “Ik denk dat we het met elkaar eens zijn dat hier echt iets aan gedaan moet worden.” In de zomer zal hij de Kamer verder informeren over de uitkomsten van alle initiatieven. [HOP]
En als je kijkt naar de FHICT nieuwsbrief van vandaag, is het spatiegebruik nogal overvloedig, zoals bijvoorbeeld "Propedeuse uitreiking" en "Getuigschriften uitreiking".
Goed voorbeeld doet volgen wordt er altijd gesteld, alsof dat met slechte voorbeelden niet het geval zou zijn. Dat is natuurlijk een illusie. Dus laten we vooral het goede voorbeeld geven, zodat dat gevolgd wordt.
Deze foto is een mooi voorbeeld van wishful thinking.
Groet,
Peter van den Broek