Ruud van Heugten: “Op het Binnenhof vonden ze mij te zakelijk”

“Een uit de hand gelopen hobby”, noemt Ruud van Heugten zijn politieke carrière, die hem namens het CDA tot in de Tweede Kamer bracht. Stiekem is de directeur van Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo en oud-student aan de Vervoersacademie ook meer thuis in het bedrijfsleven: “Voor rappe besluiten kun je beter naar een aandeelhoudersvergadering gaan.”

In elk geval maakt die werkzaamheid op beide terreinen dat Van Heugten (58) zich tegenwoordig als een vis in het water voelt. Binnen Greenport Venlo kan hij zijn ervaring in zowel bedrijf als (openbaar) bestuur prima verzilveren.

“Je manoeuvreert tussen bedrijven met grote ambities en overheden die daarover meebeslissen. Ken je de bestuursmores onvoldoende, dan zien politici en ambtenaren je vaak als Draufgänger. Zit je te diep in de politiek, dan mis je ondernemersinstinct. Ik ben iemand die de kerk in het midden kan houden.”

Goederenopslag onder zonnepanelen
Dat laatste is in meerdere opzichten belangrijk. Dat Greenport Venlo ‒ een bedrijventerrein dat distributiecentra en tuinbouwkassen herbergt, maar ook plaats biedt aan een voedingstechnologie-campus ‒ goede vestigingsvoorwaarden wil scheppen voor ondernemers is één ding. Op deze locatie wordt waar mogelijk duurzaam gebouwd, bijvoorbeeld door toepassing van zonnedaken, aardwarmte en windenergie.

“Op het oog zitten economisch en natuurbelang elkaar dwars”, zegt Van Heugten. “Maar ook hier kun je het midden vinden. Bovendien is het een kwestie van perspectief, van hoe je kijkt. En dan zeg ik: We zetten niet sec magazijnen neer. We bouwen een reusachtig zonne-energiepark met daaronder magazijnen.”

Verwarring
Greenport Venlo ontwerpt ‘werklandschappen’ op basis van gelijk oversteken: de aanleg van 400 hectare bedrijfskavels is gekoppeld aan het ontwikkelen van evenveel hectare natuur. Dassentunnel en vleermuizentoren passen volgens Van Heugten prima naast groentekas of distributie-warehouse, al zaait die combinatie wel verwarring.

“Dit is zo’n voorbeeld van hoe het soms wringt tussen bedrijfsconcept en politiek. De wetgever denkt bij vergunningsverlening zwart-wit: Plekje A. is natuur en B. bedrijventerrein. Als wij beide in elkaar laten overvloeien, bots je aan tegen beleid en regels.”

Bruggen slaan
Het is een van die aspecten waarbij de ex-politicus nu probeert te verbinden. “In het bedrijfsleven is het makkelijker om snel concreet te worden en je ideeën uit te voeren. Daarom kreeg ik in mijn Haagse jaren weleens het verwijt dat ik ongeduldig was.”

Maar engelengeduld heeft hij inmiddels wel gekweekt. “Het is niet anders. Het duurt nu eenmaal lang om wet- en regelgeving om te buigen. Nog los van de benodigde overredingskracht om iemand met afwijkende standpunten überhaupt te mobiliseren voor jouw visie.”

Een ander wezenlijk onderscheid tussen de beide culturen waarin Van Heugten actief was is emotie. “Politiek is voor een groot deel sentiment. Maar dat was niet de modus waar ik altijd als eerste inzat. Ik mag graag wat zakelijker naar kwesties kijken.” Van Heugten genoot van het politieke debat, maar verbaasde zich er soms over dat objectieve cijfers en feiten niet altijd de doorslag gaven. “Ook hier, in die afweging tussen gevoel en verstand, moet je dus het midden leren vinden.”

Buurtbarbecue
In totaal bleef Van Heugten zeventien jaar in de politiek, waarbij hij actief is in alle geledingen: gemeente, provincie en parlement. “Die carrière begon bij toeval, op een buurtbarbecue. Ik kwam in gesprek met iemand van de wijkraad en ging meedoen.”

Van het een kwam het ander: die wijkraad werd gemeenteraad, B&W (Burgemeester en Wethouders) en parlement. In de Tweede Kamer belandde Van Heugten eind 2006. “Het ging toen minder goed met het CDA. Maar in Helmond, waar ik wethouder was, scoorde de partij juist wel bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat valt dan op.”

Na drie jaar Binnenhof maakte hij de overstap naar Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. “Ik had het gevoel dat ik zo weer meer het stuur in handen kreeg en net wat dichter bij de samenleving kwam te staan. Als Kamerlid ben je vooral reactief. De regering beslist en de Kamer controleert erachteraan.” Zulk secundair handelen sprak Van Heugten minder aan. “Ik ga liever zelf de boer op met een plan.”

Nieuwsgierig
Vóór hij fulltime in de politiek belandde, was Van Heugten logistiek manager bij onder meer Philips en Essent. Naast zijn werk vervulde hij jarenlang bestuursfuncties, bijvoorbeeld in zorg en onderwijs.

“Twee dingen staan aan de basis van al mijn loopbaankeuzes. Mijn nieuwsgierigheid en een lichte vorm van ongeduld. Beide eigenschappen maken dat ik graag om me heen kijk en dan uitkom bij zijpaden. Mijn bestuurswerk is daarvan een voorbeeld, maar ook de politiek.”

Commune
Van Heugtens nieuwsgierigheid werd trouwens meteen volop gevoed aan het begin van zijn carrièrepad. Hij behoorde in 1980 tot de allereerste lichting op de Vervoersacademie. “In een voormalige huishoudschool beleefden studenten en docenten letterlijk de vuurdoop. Iedereen was nog zoekende, tot aan de conciërge toe.”

Die gezamenlijke zoektocht maakte zijn studietijd bijzonder en zorgde daarnaast voor een familiaire, soms commune-achtige sfeer. “Mijn vader had een transportbedrijf en ik groeide op tussen de vrachtwagens. Op de Vervoersacademie ontmoette ik mijn geestverwanten. De banken zaten vol zonen en dochters van vervoerders. Daardoor was er een sterk eenheidsgevoel en commitment: Iedereen wilde er het beste van maken.”

Ontdekkingsreis
Inmiddels zijn we twee generaties verder en bestaat de Vervoersacademie (omgedoopt tot Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek, red.) in 2020 veertig jaar. “Beschouw je loopbaan als een ontdekkingsreis”, dat is wat Van Heugten de jubilerende lichting studenten op het hart wil drukken.

“Veel jongeren die ik spreek zitten vastgeprikt aan een voorgekauwd carrièredraaiboek. Ik zie dat ze eager zijn en hard werken. Maar ze willen deels ook allemaal hetzelfde: een topstage, een jaartje buitenland en andere obligate planmatigheid.”

Van Heugten hoopt dat (ook) ruimte wordt gevonden voor iets wat hij een loopbaan lang in praktijk bracht: zijsprongen. “Veel ontstaat spontaan, bij toeval. Realiseer je dat. Maak van je werkende leven dus geen kaarsrechte weg. Kijk goed om je heen naar wat er nog meer op je pad komt… Zo zit het leven zelf toch ook een beetje in elkaar? Dat is in de praktijk een stuk minder maakbaar en voorspelbaar dan we denken. Alleen maar plannen werkt niet.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]