Opvoeders vormen de sleutel tot inclusieve samenleving

We moeten meer moeite doen om tot een inclusieve en duurzame samenleving te komen. Dat is de stellige overtuiging van lector Iris Andriessen. In het lectoraat Diversiteit en (Ortho-)pedagogisch Handelen onderzoekt ze hoe we die transitie kunnen maken.

We leven in een tijd vol grote maatschappelijke uitdagingen, stelt Iris Andriessen. Naast uitdagingen rondom klimaatverandering, duurzaamheid en de energietransitie is er volgens de lector van Fontys Hogeschool Pedagogiek nog een belangrijke uitdaging: komen tot een echt inclusieve samenleving.

Dat vraagt om een maatschappij waarin we met verschillende opvattingen, leefstijlen, identiteiten en voorkeuren met elkaar leren samenleven. Die veelheid aan perspectieven hebben we volgens Andriessen zelfs hard nodig om tot nieuwe oplossingen te komen voor al die grote uitdagingen. En daarbij is volgens haar een belangrijke rol weggelegd voor (professionele) opvoeders.

Barrières doorbreken
Vanuit het lectoraat Diversiteit en (Ortho-)pedagogisch Handelen wil Andriessen enkele barrières doorbreken die een inclusieve samenleving nu nog in de weg staan. Zo wil ze samen met andere kennisinstellingen en het werkveld de weg vrijmaken voor een werkelijk inclusieve samenleving.

“Om te beginnen zal er meer aandacht moeten komen voor echte jeugdparticipatie. We moeten onze kinderen leren om hun stem te laten horen. Ze moeten de kans krijgen om mee te denken over hoe we onze wereld vormgeven. Die ruimte moeten wij ze nadrukkelijk bieden en daarin moeten we ze stimuleren en begeleiden. Dan zal je zien dat jeugdigen ook een grotere politieke en maatschappelijke betrokkenheid ontwikkelen.”

Vooroordelen
Een andere barrière die het lectoraat wil doorbreken is die van de (onbewuste) vooroordelen die leven bij professionals in het pedagogisch werkveld. “In verschillende projecten willen we de mensen bewust maken van die vooroordelen, om er vervolgens voor te zorgen dat ze in hun handelen meer ruimte laten voor diversiteit op allerlei gebieden.”

Een derde barrière die volgens Andriessen en haar collega-onderzoekers doorbroken moet worden is die van de taakverantwoordelijkheid. “We hebben in veel domeinen een ingewikkelde ketenstructuur opgebouwd waarin iedereen verantwoordelijk is voor een klein stukje van een proces. Door die taakverdeling en versnippering van verantwoordelijkheden gaat er nog wel eens wat mis. Denk bijvoorbeeld aan de toeslagenaffaire.”

Deugdverantwoordelijkheid
Volgens Andriessen moeten we van taakverantwoordelijkheid naar deugdverantwoordelijkheid. “Wij willen onderzoeken hoe professionals hierover denken en hoe we die deugdverantwoordelijkheid verder kunnen vergroten. Want als we onrecht en ongelijkheid de wereld uit willen helpen, dan zullen we echt op een andere manier naar verantwoordelijkheid moeten kijken.”

Om al deze barrières te slechten, werkt het lectoraat samen met andere kennisinstellingen en partners uit het werkveld aan diverse projecten voor opvoeders. Met praktijkgericht onderzoek maken ze opvoeders en professionals bewust van de bestaande valkuilen en stimuleren hen om meer doordacht pedagogisch te handelen.

“We moeten dit echt samen oppakken”, stelt Andriessen. “Vandaar dat we de kennis van onze academische partners en betrokken instituten samenbrengen in het lectoraat om vervolgens de vertaalslag te maken naar het werkveld. Samen met het werkveld kunnen we zodoende werken aan een inclusieve samenleving waarin ook jongeren een belangrijke stem hebben.” [Ivo van der Hoeven]