Eindhoven,
14
november
2017
|
22:22
Europe/Amsterdam

‘Meer actieonderzoek in onderwijs en zorg’

Gaby Jacobs: studenten leren zaken te veranderen

Onderzoek in de praktijk, in nauwe samenwerking met de mensen die je onderzoekt, is in opkomst. Fontys-lector Gaby Jacobs voorspelt een groei van het ‘participatief actieonderzoek’ binnen en buiten Fontys. Volgende week presenteert ze met twee collega’s een boek over dit type onderzoek.

Het is zo’n beetje het tegenovergestelde van stoffig en theoretisch. Waar andere onderzoekers eerst de situatie analyseren, en daarna met aanbevelingen komen voor verandering, begint participatief actieonderzoek juist met die verandering. Naast de onderzoekers dragen mensen uit de doelgroep van het onderzoek actief bij.

Volgens Jacobs levert actieonderzoek vaak voor de praktijk veel relevantere en bruikbaardere resultaten op. “Andere onderzoekers trekken zich terug, en dan is het maar de vraag wat er nog gedaan wordt met de resultaten. Bij actieonderzoek zijn de praktijk en de betrokkenen daarin al veranderd, en beklijft die verandering.”

Gezondheid ouderen
Een voorbeeld: samen met anderen onderzocht Jacobs hoe de gezondheid van ouderen in een Rotterdamse achterstandswijk kon verbeteren. “Bij de GGD was een grote frustratie dat allerlei materialen op de plank bleven liggen, omdat ze onvoldoende aansloten bij de doelgroep”, legt ze uit. Bij het actieonderzoek zaten daarom, naast zes professionals, ook vier Marokkaanse en vier Nederlandse ouderen in de projectgroep. Zij dachten mee over interviewvragen, deden een eendaagse opleiding, namen zelf interviews af, en dachten mee over verbeterplannen.

Via deze ouderen hadden de onderzoekers nieuwe ingangen in de wijk. Bovendien voorkwamen ze dat de onderzoekers, met hun andere achtergrond en opleidingsniveau, de plank volkomen mis zouden slaan in hun vragen of veronderstellingen. Het resultaat was een methodiek om aan de gezondheid van ouderen te werken, die ook in andere wijken kan worden toegepast.

Op Jacobs’ eigen Hogeschool Mens en Gezondheid speelt actieonderzoek een steeds grotere rol in het onderwijs, maar een goed lesboek ontbrak. Daarom schreef Jacobs met collega’s Famke van Lieshout en Shaun Cardiff het boek ‘Actieonderzoek, principes voor verandering in zorg en welzijn’.

Actieonderzoeker-light
Studenten hebben in haar ogen veel aan ervaring met actieonderzoek. “Ze leren een rol te spelen bij transformaties. We willen dat ze bij Fontys niet alleen ‘een kunstje’ leren dat ze de rest van hun carrière kunnen doen, maar dat ze voortdurend reflecteren en in staat zijn om dingen te veranderen. In feite blijven ze als professional voortdurend actieonderzoeker-light.”

Ook andere instituten besteden meer aandacht aan actieonderzoek, is Jacobs’ indruk. Mens en Gezondheid zit samen met onder andere Pedagogiek en het Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg in een informele werkgroep om te onderzoeken welke rol actieonderzoek kan spelen. “Ik verwacht dat het groter gaat worden binnen Fontys”, zegt Jacobs.

Innovatie
Ook in de zorg, een sector die onder druk staat van de politiek vanwege de oplopende zorgkosten en de vergrijzing, ziet Jacobs een belangrijke rol weggelegd voor actieonderzoek. “Het is de beste manier om tot innovaties te komen”, zegt de lector. “Nu wordt vaak van hogerhand bepaald waarop kan worden bezuinigd. Met participatief actieonderzoek kun je de medewerkers meenemen. Zij weten het best wat er kan, en hoe.”

Het boek ‘Actieonderzoek, principes voor verandering in zorg en welzijn’ wordt op 23 november gepresenteerd, tijdens een programma met lezingen en masterclasses over dit onderwerp, in het gebouw aan de Theodoor Fliednerstraat in Eindhoven. [Marten van de Wier]