'Later schooladvies prima, maar niet pas in derde jaar'

Basisscholieren moeten niet al in groep 8 het advies krijgen welke middelbare school het beste bij ze past. Dat enkele onderwijsorganisaties hier voor pleiten, vindt directeur Anton van den Brink van Fontys Lerarenopleiding Sittard uitstekend. Maar wat hem betreft krijgen leerlingen dat advies wel eerder dan pas in de derde klas, zoals de ‘brede onderwijscoalitie’ graag zou zien.

Die coalitie bestaat onder meer uit de VO-raad, Vereniging Hogescholen, MBO Raad, CNV Onderwijs en Landelijke Studentenvakbond. Zij pleiten ervoor om kinderen pas op ongeveer 15-jarige leeftijd een definitief schooladvies voor vmbo, havo of vwo te geven. Het zou de prestatiedruk voor zowel leerlingen als scholen verlagen.

Een goed idee, denkt Van den Brink. “Maar drie jaar later vind ik wel meteen heel veel. Wij volgen de initiatieven rond tienerscholen (voor 10- tot 14-jarigen, zie kader, red.). Die voorzien zeker in een bepaalde behoefte, maar bestaan pas kort. Bekijk eerst eens wat dáárvan de resultaten op een langere termijn zijn.”

Hij vindt het dan ook te vroeg om het schooladvies nu landelijk uit te stellen naar de leeftijd van 15 jaar. Het zorgt volgens hem voor problemen, waarop hij dieper ingaat in een aantal stellingen die Bron hem voorlegt.

Argumenten vóór het plan van het onderwijspact:

* Leerlingen en scholen ervaren nu te veel druk door een vroege selectie van kinderen

“Druk op leerlingen ontstaat door een opstuwende werking in het onderwijs. Van leerlingen die eigenlijk goed zouden zijn voor het vmbo beroepsonderwijs, doen ouders er alles aan om ze naar vmbo-t te krijgen. En bij een vmbo-t-advies denken ouders dat hun kind toch wel havo aankan.”

“Daarnaast bestaan er in het voortgezet onderwijs (vo) perverse prikkels vanuit de inspectie, om de afstroom naar een lager niveau dan het schooladvies te beperken. Dan worden scholen erop afgerekend dat ze niet voldoen aan de eisen. Ook dat verhoogt de prestatiedruk op leerlingen.”

“Lesgeven aan leerlingen van alle niveaus vraagt ook veel van leraren. Docenten die van de pabo komen zijn vaak beter in differentiëren naar leerling en niveau. Maar zij zijn niet bevoegd om in het vo les te geven.”

“Vo-docenten in het tweedegraads onderwijs hebben meer vakinhoudelijke en vakdidactische bagage, maar ook veel meer moeite om binnen een les of methode te differentiëren naar verschillende niveaus. Vanuit tienerscholen krijgen wij als lerarenopleidingen en pabo’s dan ook de vraag om hier gezamenlijk leraren voor op te leiden. Daar zijn we mee bezig.”

* Je voorkomt er een vroegtijdige scheiding in niveaus mee

“Dat is deels waar. In het begin werkt dat goed, maar de kans is groot dat je uiteindelijk toch weer in niveaugroepjes bij elkaar zit. Omdat dat vanuit organisatorisch en logistiek perspectief toch de meest efficiënte manier is.”

“Waar ik meer in geloof – onder andere scholen bij Agora in Limburg bieden dat aan – zijn maatwerkdiploma’s. Ben je heel goed in Engels, dan kun je dat op vwo-niveau doen. Maar ben je tegelijk zwakker in wiskunde, dan doe je dat op havo- of vmbo-t niveau. Dat doet meer recht aan verschillen. Het vraagt vervolgens wel om maatwerk bij de toelating tot het vervolgonderwijs. Is bijvoorbeeld Fontys daar klaar voor?”

Argumenten tegen:

* Je helpt een kleine groep ten koste van de grote groep die dankzij het groep 8-advies meteen op de juiste plaats terecht komt

“Dat durf ik niet te zeggen. Ik denk dat het keuzemoment, ook als je kijkt naar de ons omringende landen, erg vroeg ligt. Te vroeg voor veel leerlingen.”

* Ongewenst effect van dit voorstel is dat kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong zich drie jaar langer vervelen

“Daar kan ik me iets bij voorstellen. Verveling is wel een thema in het onderwijs, daar moeten we iets mee. Ik denk dat de relevantie van wat kinderen leren in relatie moet staan tot hun ontwikkeling en wat ze later willen gaan doen.”

Ziet de directeur het voorstel van het onderwijspact in de curricula van de opleidingen in Sittard terugkomen?
“Nee”, zegt Van den Brink stellig. “Ik zeg niet dat er niks moet gebeuren. Maar dan zie ik het liever in maatwerkdiploma’s dan in differentiatie op een bepaalde leeftijd.” [Tim Durlinger]