Journalist kan heel wat leren van designer

De journalistiek kan een hoop leren van design: denken vanuit de gebruiker bijvoorbeeld. Dat vindt Danielle Arets, de nieuwe lector Journalistiek en innovatie bij Fontys. Arets kent beide werelden: ze is design researcher en journalist.

_{door Marten van de Wier}
Arets is ook verbonden aan de Design Academy in Eindhoven. “Designers beginnen bij de gebruiker”, vertelt ze. “In de journalistiek is de gebruiker afwezig. Hij kan hooguit achteraf commentaar geven, maar daar wordt heel vaak niets mee gedaan.”

Beter aansluiten
Volgens haar valt er veel te winnen als journalistieke producten beter aansluiten bij de lezer. “Kijk naar alle katernen die de afgelopen jaren bij kranten zijn gekomen, bijvoorbeeld met human interest. Hebben lezers daar echt behoefte aan? Een heel katern lezen is arbeidsintensief. Kun je niet op een andere, gelaagde manier human interest in de krant brengen?”

Bovendien kunnen lezers een bron van kennis en ervaring zijn, waar journalisten nu nog nauwelijks gebruik van maken. Arets gaf een voorzet met de website kiesfeiten.nl, waar ze deskundige lezers liet reageren op lokale berichtgeving rond de raadsverkiezingen. “We waren bang dat journalisten niet open zouden staan voor kritiek. Maar ze maakten er dankbaar gebruik van.”

Arets studeerde Cultuur- en Wetenschapsstudies in Maastricht, en daarna Mediastudies in Denemarken. Ze werkte als journalist en organiseerde live debatten. Dat laatste deed ze ook bij de Design Academy, waar ze design ontdekte als een manier om los te komen van vastgeroeste debatformats. Ze leerde breed te denken, zoals een designer. “Ontwerpers komen nooit met een ding op de proppen, die zijn voortdurend aan het verkennen”, vertelt ze.

Niet bang
Niet alleen de aandacht voor de gebruiker kan journalistiek ‘lenen’ uit de designwereld. Dat geldt ook voor de manier waarop designers met nieuwe technologie omgaan. “Ontwerpers zijn niet bang voor techniek, ze behandelen het bijna als een materiaal, als klei die ze uitrekken en samenballen. Die houding hebben journalisten ook nodig. Maar zij zien techniek als de oorzaak dat de journalistiek in moeilijk vaarwater zit.”

Het zorgt ervoor dat journalisten, volgens Arets, als laatste aansluiten bij technische mogelijkheden in de media. “Terwijl de journalist de spil moet zijn. Het gaat nu over wat technisch haalbaar is, of wat het businessmodel is. Maar waar het over zou moeten gaan is: hoe vertel je met techniek een verhaal dat mensen willen lezen?”

Research algoritmes
Arets onderzoekt onder andere hoe blockchain (een techniek waarbij heel veel computers elkaar controleren, bijvoorbeeld gebruikt voor virtuele munten) aangewend zou kunnen worden voor het checken van feiten en bronnen in de journalistiek. Ook verwacht ze veel van lerende algoritmes en artificiële intelligentie, die het researchwerk van journalisten zouden kunnen verlichten.

Arets begint op 1 juni bij FHJ, en blijft daarnaast ook werken op de Design Academy, als associate lector Strategische Creativiteit. Ze wil als lector graag design- en journalistiekstudenten samen laten werken.