Joep Houterman kijkt terug: “Ook trots op wat samen is bereikt”

Joep Houterman was amper voorzitter van het College van Bestuur van Fontys of de coronapandemie brak los. Zo net voor de vakantie blikt hij terug op zijn eerste ‘regeerperiode’: “Het was aanpassen, maar ik denk niet dat het onderwijs aan kwaliteit heeft ingeboet.”

Sinds de hogeschool dicht ging medio maart, is hij maar een paar keer op de campus geweest. “Het is heel gek hè. Het biedt een triestige aanblik. Hier en daar een facilitair medewerker, een verdwaalde docent.”

“Terwijl ik normaal vanuit mijn werkplek zo tussen de studenten doorloop, die achter hun laptop of in groepjes bezig zijn met hun studie. Juist dat bruisende is wat mijn werk extra leuk maakt.”

Digitale drempel over
Toch kijkt hij met voldoening terug op wat er is bereikt. “Ik ben er trots op dat we deze klus met elkaar hebben geklaard. Dat geeft me energie en vooral ook vertrouwen. Er is enorm veel commitment bij Fontys.”

“We zijn de drempel overgegaan naar digitaal werken. Dat is een majeure stap vooruit. Eerst was daar nog handelingsverlegenheid over, altijd het idee ‘dat komt nog wel een keer’; sommigen hadden zelfs nog nooit van MS Teams gehoord. Het is er nu en gaat niet meer weg.”

30 tot 40 procent studenten
Na de zomervakantie komen de studenten weer terug, maar hetzelfde als voor de coronacrisis wordt het niet. De gebouwen gaan open voor 30 tot 40 procent van de studenten. Aandacht is er vooral voor de eerstejaars en internationale studenten. “Zij hebben dat nodig om zich te kunnen verbinden met hun studie en klasgenoten”, zegt Houterman.

“En vergeet ook de huidige eerstejaars niet”, benoemt de bestuursvoorzitter. “Vanaf maart hebben ook zij hun klasgenoten niet meer gezien. Voor derde- en vierdejaars was het makkelijker, die zitten vaak al in een individueler traject.” Maar toch zal een flink gedeelte van de lessen voor álle studenten niet op de campus zijn, maar online, thuis achter de laptop.

Didactiek online lesgeven
Technisch heeft de hogeschool dat nu op orde, maar geldt dat ook voor de maníer waarop je online moet lesgeven? “We gaan nu inderdaad de volgende fase in: het goed afstemmen van on campus en online onderwijs”, zegt Houterman.

Het goed inrichtingen van blended learning, zoals de combinatie online/offline onderwijs heet, is de volgende uitdaging voor de hogeschool. “We moeten leren ons didactisch handelen af te stemmen op deze vorm van onderwijs.” Fontys ondersteunt daarbij. Onlangs was er onder meer een seminar waaraan 500 docenten meededen. Ook studenten krijgen voorlichting over wat ze komend studiejaar kunnen verwachten.

Kwaliteit onderwijs
Vanuit studentenbonden en ook de Algemene Onderwijsbond kwamen geluiden dat het onderwijs door corona de afgelopen maanden aan kwaliteit zou hebben ingeboet. Houterman denkt dat dit meevalt. “Het was voor iedereen aanpassen, maar op een aantal onderdelen werd online onderwijs juist meer gewaardeerd. Bovendien zijn in het klaslokaal ook niet altijd alle studenten aanwezig.”

Dat de sociale interactie wordt gemist, staat daarbij voor de voorzitter buiten kijf. “Maar of de kwaliteit of het niveau van het onderwijs daar nu direct last van hebben gehad, is moeilijk te duiden. Misschien hebben studenten wel harder moeten werken om de stof tot zich te nemen.”

Thuiswerken
Studenten zullen vaker vanuit hun eigen kamertje de lessen volgen en aan de andere kant zullen docenten en medewerkers vaker thuiswerken. Ook dat fenomeen is here to stay, verwacht de voorzitter. “We moeten er heel goed over nadenken hoe we dan processen gaan inrichten en hoe we die nieuwe werkwijze invoeren. Ook dat is een belangrijke opgave voor de komende tijd.”

Fontys heeft net een aantal mooie gebouwen neergezet. Staan die straks halfleeg? “Nee hoor, dat is zeker niet het geval. We hebben bovendien nog steeds een flexibele schil met gebouwen die we huren.”

Centraal of decentraal
Als voorzitter van het crisisteam heeft hij vooral gemerkt hoe snel Fontys kan handelen als instituten en diensten goed samenwerken. Het roept de vraag op of dit een opmaat is naar een centralere aansturing van Fontys, waar nu instituten op alle vlakken een grote autonomie hebben.

“We waren sowieso al langer aan het nadenken over op welke onderdelen een meer centrale aansturing beter is, bijvoorbeeld op IT-gebied. Maar deze crisis heeft daaraan een extra perspectief gegeven.” Vanaf dit najaar starten de gesprekken voor een nieuwe Fontys-strategie, waarvoor alle medewerkers worden uitgenodigd.

Dicht bij tweede golf?
Tot slot: zou Fontys weer op slot gaan bij een eventuele tweede golf? “Daarin hebben wij niet zo veel te willen, vrees ik. We zullen de richtlijnen van de overheid moeten volgen. Onze draaiboeken liggen klaar, voor als het gebeurt. Maar het is ongewis. Het zou in ieder geval heel jammer zijn als alles weer minder zou worden en we de sociale dimensie weer kwijt zijn.”

Houterman hoopt dat als straks de studenten, docenten en medewerkers weer de gebouwen in gaan, ze ‘hun gezond verstand’ gebruiken. “We willen geen politieagent spelen. Het is toch een sociaal proces. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het bewustzijn bij iedereen dat het belangrijk is voor je eigen en andermans gezondheid om de regels in acht te nemen.” [Petra Merkx]