Hoe een platenspeler leidt naar duurzaam bedrijfsmodel
Bedrijfskundige Myrthe Velter doet voor Fontys onderzoek naar duurzame bedrijfsmodellen en ontwikkelde een tool waarmee ondernemers hun strategie kunnen aanpassen.
Het zaadje om onderzoek te doen naar duurzame bedrijfsmodellen werd geplant niet lang na haar afstuderen aan Fontys Management, Economie en Recht. Samen met twee vriendinnen importeerde Velter voor hun eigen bedrijf platenspelers om te verkopen in heel Europa.
Op den duur begon er iets te wringen. “Het feit dat platenspelers worden gemaakt om te verkopen en niet om te behouden, waardoor ze veel te snel worden afgeschreven en de materialen ons milieu belasten, vond ik onaanvaardbaar.”
Verduurzamen
Twee jaar lang werkte Velter aan de verduurzaming van haar bedrijf. Uiteindelijk werd het haar duidelijk hoe moeilijk het is om internationale ketens te verduurzamen. Ze stapte uit het bedrijf en ging de master Duurzaamheidswetenschappen volgen aan de universiteit van Maastricht.
Daarnaast werkt ze als onderzoekster bij het lectoraat Circulaire Transitie van het Fontys Center of Expertise Circulariteit en Duurzaamheid (FECD). Haar proefschrift ligt voor haar. Op 3 oktober mag ze het verdedigen. Zes jaar lang werkte ze met een klein team van medewerkers en studenten aan het onderzoek. Ze is zichtbaar trots op het resultaat.
Toekomstbestendig
Bedrijven hebben een sleutelrol in de duurzame ontwikkeling van onze samenleving, is Velters overtuiging. Met de door haar ontwikkelde tool kunnen bedrijven hun businessmodel transformeren naar een duurzame variant. Dat is volgens haar nodig om als bedrijf toekomstbestendig te kunnen zijn, onder meer door grondstoffen te behouden en de milieudruk te verlagen. Maar ook door regeneratief te werken, waarbij je meer teruggeeft dan neemt.
Hoe het werkt? “Ik kwam er gaandeweg het onderzoek achter dat duurzame bedrijfsmodellen alleen kunnen ontstaan als er afstemming is tussen alle belanghebbenden in een netwerk van bedrijven, beleidsmakers en andersoortige organisaties”, licht Velter toe. “De tool geeft bedrijven en hun relaties inzicht in hun onderlinge verhoudingen, rollen en identiteiten.”
Veranderende verhoudingen
Maar dan zijn ze er nog niet. Volgens Velter ontstaat er pas verandering wanneer bedrijven en hun relaties in andere afhankelijkheidsstructuren durven denken. “Nu zie je vaak dat één partij een beslissende rol heeft in de keten en dat producten lineair worden verplaatst. Dat werkt niet voor circulariteit en duurzaamheid. Daarom moeten we bestaande identiteiten, machtsverhoudingen, competenties en processen herzien.”
Deze werkwijze van betrokkenheid van alle ketenpartners en onderlinge afstemming noemt Velter ’boundary work’ of ‘grenzenwerk’. “Stel je eens voor dat niet economische groei, maar de natuur, goede arbeidsomstandigheden of sociale gelijkheid het uitgangspunt zijn van een ketensamenwerking. Dat biedt kansen om werkelijk duurzame bedrijfsmodellen te creëren.”
Bewustzijn
Voorbeelden van volledig circulaire bedrijven zijn er nog niet veel, weet Velter. Wel hebben een groot aantal bedrijven deze ambitie en zijn andere goed op weg. Het onlineplatform van Peerby bijvoorbeeld helpt je spullen te lenen uit je eigen buurt. Outdoorbedrijf Patagonia promoot minder consumptie en doneert haar winst aan milieubescherming. En Ikea streeft ernaar haar producten langer te laten meegaan middels het terugkopen en hergebruiken van afgedankte items. “Het begint bij bewustzijn, en daar heeft iedereen in onze maatschappij een rol in”, aldus Velter.
De Europese Unie werkt aan wetgeving om circulaire bedrijfsvoering te stimuleren in de lidstaten. Die wet geldt al voor sommige grote bedrijven, maar vanaf 2025 moet elk bedrijf zich aan regels gaan houden. “Om te kunnen blijven bestaan moeten bedrijven dus wel gaan nadenken over duurzame bedrijfsmodellen.”
Rol student
Hier ligt volgens Velter ook een taak voor het hoger onderwijs en studenten. Ze ziet dat binnen steeds meer instituten duurzaamheid onderdeel uitmaakt van de opleidingen, en dat het onderwerp erg speelt onder studenten. “Als zij straks de arbeidsmarkt betreden, kunnen ze meteen al een belangrijke bijdrage leveren aan de duurzame transitie van het bedrijfsleven.” [Marieke Verbiesen]