'Gebruik van technologie in zorg kan veel beter'

Technologie in de zorg kan helpen bij het nemen van beslissingen over diagnose en de behandeling van een patiënt. Verpleegkundigen en paramedici hebben dan meer tijd voor menselijk contact. Maar aan het gebruik van dergelijke technologie kan nog veel worden verbeterd, zegt Angelique Dierick. Zij wordt vrijdagmiddag 15 september geïnstalleerd als lector. 

Dierick, oprichter en nu manager bij het Wetenschapsbureau van het Eindhovense Catharina Ziekenhuis en als lector verbonden aan Fontys, houdt zich bezig met die ondersteunende technologie bij medische beslissingen. Haar lectoraat heet: Decision Support: who CAREs? Vanmiddag spreekt zij haar lectorale rede uit.

NIeuw apparaat
Volgens de lector ligt er een pittige opgave voor bedrijfsleven, wetenschap en zorgsector om technologie te ontwikkelen die echt ondersteunt bij het nemen van kleine en grote medische beslissingen.

"We kennen allemaal het beeld van een bedrijf dat aanklopt bij het ziekenhuis met een mooi nieuw apparaat dat drie maanden later ongebruikt in een hoek staat omdat er te weinig instructie was voor de mensen die ermee moeten werken, omdat er geen service was na een storing of omdat men simpelweg het nut er niet van inziet. Dat is natuurlijk overtrokken en een situatie die steeds minder vaak voorkomt, maar er valt nog heel wat te winnen.''

Moeilijke prikker
In haar rede geeft ze een ander voorbeeld, genuanceerder en meer alledaags: 'De moeilijke prikker'. Ongeveer 1,2 miljard keer per jaar brengt een verpleegkundige of een anesthesist een infuus met medicijnen of vloeistof in via een ader van een patiënt. Daarmee is het een van de meest voorkomende medische handelingen in de Nederlandse ziekenhuizen. Misprikken komt vaak voor, hetgeen pijn, ongemak en risico’s geeft voor de patiënt.

Binnen een van de onderzoeken van het lectoraat is een datamodel ontwikkeld dat voorspelt of de aderen lastig te vinden zijn. Dat model, in combinatie met een zeer eenvoudige vorm van echografie, kan er toe te leiden dat er in de toekomst in 95% van de gevallen de ader direct goed aangeprikt wordt. Deze manier van werken wordt geïntegreerd in de opleiding voor verpleegkundigen en anesthesiemedewerkers. ''Op deze manier ondersteunen data en (echografie)techniek de zorgprofessional.''

Complexe zorg
De boodschap is duidelijk: meer techniek is niet altijd beter. ''Voor ons gaat het veel meer om andere vragen: hoe pas je die technologie toe in je besluitvorming en wat levert het op.'' De lector schetst de positie van de Nederlandse ziekenhuizen, die hun weg moeten zien te vinden tussen de patiënten die steeds complexere zorg nodig hebben, de overheid die prestatienormen oplegt en de verzekeraars met wie ze in gesprek moeten over de hoeveelheid te verrichten medische handelingen. ''Om kort te gaan: ze moeten veel meer met minder middelen dan vroeger. Zeker een ziekenhuis als het Catharina, dat topklinische zorg verleent, wil koploper zijn en blijven.’’

Fietsafstand
De opdracht voor het lectoraat is om te onderzoeken hoe de geleiding van technologie naar de werkvloer soepel kan verlopen. ''Het is eigenlijk simpel. Wij stellen ons de vraag: hoe kunnen we het nemen van beslissingen eenvoudiger maken en gemakkelijker voor de zorgprofessional en dus voor de patiënt." Dat klinkt inderdaad gemakkelijk, maar vergt veel samenwerking.

In het Catharina Ziekenhuis vindt van oudsher al heel veel wetenschappelijk onderzoek plaats. Niet voor niets zijn bedrijven en instellingen als Philips en de TU/e vaak bij deze onderzoeken betrokken. ''Wat dat betreft zitten we in een bijzondere regio, waar je al die partners ook op fietsafstand hebt.'' Bovendien: haar promotor noemde Angelique Dierick ooit een 'spider-woman': zij is in haar element als ze in dergelijke constructies kan samenwerken. Als docent, opleidingsadviseur, manager, onderzoeker, promovendus en lector, en niet per se in die volgorde, heeft zij met alle aspecten van dit vraagstuk te maken (gehad).

Exacte keuze
Wat betekent de toenemende technologie, hoe gebruiksvriendelijk ook, voor de opleiding van verpleegkundigen en paramedici? ''Het onderwerp krijgt zeker aandacht, op een brede manier. We hebben een lector health innovations bij de paramedische opleiding, er is een minor gezondheid en technologie. Bij de opleiding Mens en Gezondheid is een technologiegroep opgericht met als opdracht de technologie verder te integreren in het curriculum voor verpleegkundigen.

Is het niet logisch om dan ook een technischer profiel te vragen van leerlingen die voor deze hbo-opleidingen kiezen? ''Het zou niet zo gek zijn om van leerlingen in het middelbaar onderwijs die voor een van deze opleidingen kiezen, een iets meer exacte keuze te vragen.’’ Behalve bij Mens en Techniek en Medische Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken (MBRT) kun je nu op alle paramedische opleidingen en verpleegkunde terecht met alle profielen. ‘’Er is ontegenzeggelijk iets meer technisch begrip en kennis van informatietechnologie nodig.'' [Debbie Langelaan]