'Een basisopleiding voor leraren? Merkwaardig'

‘Merkwaardig’ en ‘vaag’. Twee reacties uit het Fontys-werkveld op het advies van de Onderwijsraad om het opleidingstraject voor onderwijzers en leraren op de schop te nemen. Weer een ander zegt: “Met Fontys proberen we al een paar jaar de grenzen op te zoeken om mogelijk te maken wat de Onderwijsraad nu voorstelt.”

De Onderwijsraad baarde deze week opzien met een rapport waarin het leraarschap een nieuw perspectief krijgt: eerst een goede basis leggen aan de hand van een flinke portie didactiek en pedagogiek. Daarna maakt de docent-in-spe pas de keuze voor een schooltype, (clusters van) vak(ken) of thema’s. Flexibiliteit moet het beroep een stuk aantrekkelijker maken.

“Ik vind het een merkwaardig advies”, valt Hanneke Tuithof maar meteen met de deur in huis. De Fontys-lector Didaktiek van de Gammavakken (als geschiedenis, aardrijkskunde en economie) snapt het einddoel, maar vindt deze weg er naartoe niet de juiste. De kern van het docentschap is volgens haar dat een bepaalde inhoud en vakkennis worden vertaald naar een specifieke leeftijdsgroep. En dat verreist veel kennis van zowel het vak als de doelgroep.

“De Onderwijsraad suggereert nu dat je tot een algemene, generieke docent kunt worden opgeleid. En dat het vak en de beoogde leeftijdsgroep een soort specialisatie is, die later wel aan de orde komt. Maar daarmee doe je onderwijs, docenten en leerlingen tekort.” Volgens Tuithof kan het zeker geen kwaad om docenten meer pedagogiek of algemene didactiek bij te brengen. “Maar dat is een klein onderdeel.”

De beste mensen
De lector krijgt bijval van docent Annemie Reijnders aan de pabo in Venlo. Zij krijgt nog geen helder beeld bij ‘een soort basisopleiding die voor iedereen gelijk is’: “We zitten hier in deze regio in een omgeving met veel laaggeletterdheid. Het is belangrijk dat de beste mensen voor de groep met kinderen in de peuter- en kleuterleeftijd staan. Die kennis hebben van taalachterstanden. Moet je dan de eerste twee jaar van een opleiding alleen het pedagogische verhaal vertellen?”

Dat je volgens de Onderwijsraad straks als leerkracht van een vmbo makkelijker de switch naar het basisonderwijs kunt maken, ziet Reijnders ook nog niet voor zich. “Hoe ga je dan om met al die vakken waarin je niet bedreven bent? Pabo-studenten hebben namelijk ‘van alles wat’ meegekregen, tot een bepaald niveau. Nee, ik vind dit nog te vaag.”

Schotten
Een heel ander geluid laat Fontys-lector Bètadidactiek Rutger van de Sande horen. Hij noemt het een ‘heel fijn advies voor met name docenten en schooldirecteuren’. Het maakt in zijn ogen bespreekbaar dat schotten tussen diverse vakken verdwijnen. “Scholen hebben daar echt last van. Ze willen bijvoorbeeld hun scheikundeleraar ook natuurkunde laten geven. Maar dat mag niet, omdat dat niet op zijn diploma staat.”

Maar het kan volgens de lector eveneens goed nieuws zijn voor lerarenopleidingen. Die bepalen immers zelf voor welke vakken de afstudeerder een bevoegdheid krijgt. Fontys heeft daar met Science & Technology op ingespeeld. Wie deze nieuwe studie afrondt, mag binnen het leergebied Mens en Natuur in verschillende vakken lesgeven.

Brede bètastudie
Van de Sande stond mede aan de basis van Science & Technology. Die stelt studenten in staat om vakken als techniek, biologie, natuurkunde en scheikunde te combineren. “Samen met de instituten hebben we bekeken of we er een heel brede bèta-opleiding van konden maken. Die ontwikkelingen zie je nog maar heel weinig in de lerarenopleidingen.”

Had Fontys, als grootste lerarenopleider, niet zelf met dit advies moeten komen? “Wij zijn geen adviesorgaan, we zijn een onderwijsinstelling”, pareert de lector. “Maar als we het belangrijk vinden, proberen we het gewoon. Met Fontys zoeken we al een paar jaar de grenzen op om mogelijk te maken wat de Onderwijsraad nu voorstelt.”

Verdiepen
Eerstejaars bèta-student Malou Bergevoet (zonder foto) ‘lijkt het helemaal niks om er een extra vak bij te nemen’. “Ik studeer nu toegepaste wiskunde en eventueel zou natuurkunde ook nog kunnen. Ik 

denk dat je je in één vak goed kunt verdiepen, maar niet dat je van beide vakken heel veel kunt opsteken”, aldus de student van Fontys Lerarenopleiding Tilburg.

Maartje Mulders volgt in die stad bij Fontys de pabo. Zij vindt een brede opleiding juist een goed idee. “Je volgt tegenwoordig niet zo snel meer één opleiding, waarmee je de rest van je leven aan de slag gaat. Op dit moment vind ik het leuk om les te geven in de midden- en bovenbouw van een basisschool. Maar ik kan me voorstellen dat ik dat over een paar jaar ook in de onderbouw van het middelbaar onderwijs wil doen.” [Tim Durlinger]