e-Health minder toegankelijk voor kwetsbare groepen
Voor sociale groepen als ouderen, laagopgeleiden en mensen met een migratieachtergrond, zijn e-Health-toepassingen minder toegankelijk. Dat blijkt uit een internationale literatuurstudie van twee Fontys-lectoren, een docent en een student.
De slechtere toegang is deels een gevolg van ‘digitale ongelijkheid’: genoemde groepen missen de benodigde hardware of internetaansluiting. Maar er zijn ook andere oorzaken, zoals het ontwerp van de e-Health-toepassing zelf. “Als je e-Health wilt benutten zoals het bedoeld is, dan is er nog wel wat werk te doen”, zegt Eveline Wouters, lector bij Fontys Paramedische Hogeschool.
Frappant
Een app waarmee een diabetespatiënt zijn glucosespiegel registreert. Of een huisartsconsult via een webcam- dat is e-Health. Samen met student Fabienne Reiners en docent 
Lisette Bouw (ook FPH) en collega-lector Janienke Sturm (Fontys Hogeschool HRM en Psychologie) onderzocht Wouters de rol van sociaal-demografische factoren bij het gebruik ervan.
De aanname dat hierbij drempels bestaan wordt door het onderzoek bevestigd. Het is opmerkelijk dat juist groepen die ogenschijnlijk (extra) gebaat zijn bij e-Health de aansluiting lijken te missen.
Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen uit lagere inkomensgroepen of ouderen. Zij kampen vaker met chronische aandoeningen, waarop e-Health-toepassingen inspelen.
Voor ouderen komt daar nog bij dat ze minder mobiel zijn. “Voor hen is hulp op afstand dus een geschikt middel”, zegt Wouters. “Hetzelfde geldt voor mensen die woonachtig zijn op het platteland.” Maar ook die groep blijft achter qua gebruik.
Knelpunten
Uit het onderzoek blijkt dat er (naast digitale drempels) ook knelpunten kunnen zitten in de eHealth-toepassingen als zodanig. Bijvoorbeeld doordat die te weinig rekening houden met gebruikersvoorkeuren. Wouters: “Ouderen gebruiken eerder een desktopcomputer, terwijl jongere generaties via hun smartphone communiceren.”
Daarmee moeten de ontwerpers van toepassingen dus bij voorbaat rekening houden, net als met de laaggeletterdheid van sommige groepen. “Een toelichting in de vorm van een lap tekst is dan ook niet gebruiksvriendelijk.”
Een ander aspect is de herkenbaarheid van een toepassing. “Er mag ook meer aandacht komen voor diversiteit. Veel toepassingen houden bijvoorbeeld weinig rekening met bepaalde etnische groepen.”
Oplossing
De onderzoeksters hebben ten slotte gekeken hoe e-Health beter beschikbaar kan komen voor genoemde groepen. “Uit de bestudeerde literatuur blijkt dat er nog weinig bekend is over oplossingsrichtingen”, zegt Wouters.
“Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan het gratis of offline beschikbaar stellen van info. Maar juist voor deze kwetsbare groepen moet er vooral ook meer maatwerk en diversiteit komen. Het is daarom goed als deze doelgroepen zelf nauwer betrokken worden bij het ontwerp van e-Health.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]
Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het Fontys-project ‘Close the Gap-Health for all’. Het project dient om zowel de digitale vaardigheden van burgers te bevorderen, als studenten in de praktijk te laten oefenen in 21st century skills. De onderzoeksresultaten verschijnen binnenkort in enkele tijdschriften.