‘Durf risico te nemen met technologie in de zorg’

Niet te bang zijn, durf risico’s te nemen, geef elkaar het vertrouwen en ga de samenwerking tussen ict en zorg aan. Die boodschap klinkt deze dinsdagavond luid en duidelijk tijdens het openbaar college ‘Met technologie meer mens?’ van Fontys for Society. Onder deze noemer organiseert Fontys een reeks openbare colleges op locatie. 

De organisatoren hebben gekozen voor een onderwijsomgeving, het onderkomen van Fontys Hogeschool ICT in het Eindhovense industriële complex Strijp-T. Het geroezemoes op de achtergrond vanuit colleges en studiepleinen nemen de ruim vijftig bezoekers maar voor lief.

Voor Mark de Graaf, lector Interaction Design aan FHICT, is het dus een thuiswedstrijd. Hij trapt af met de stelling dat menselijke hersens compleet anders werken dan computers en illustreert dat aan de hand van de TomTom: waar man en vrouw in de auto ruziën over een gemiste afslag, berekent de boordcomputer al een alternatieve route.

Maar waar een computer dus productief en efficiënt is, stellen mensen daar eigenschappen tegenover als creatief en gastvrij. “Als we de samenwerking tussen mens en computer goed organiseren, ontstaat er iets moois”, is De Graafs overtuiging.

Over grenzen stappen
In feite doet hij hetzelfde door dit openbaar college samen te geven met Eveline Wouters. Zij is lector Health Innovations & Technology bij Fontys Paramedische Hogeschool en afkomstig uit de zorg. Samen laten zij zien dat ze over de grenzen van elkaars domein durven te stappen. Toevallig of niet, maar De Graaf en Wouters noemen in hun presentaties allebei het voorbeeld van een exoskelet, een toepassing waarmee mensen met een verlamming weer kunnen lopen.

Beiden tonen meer aansprekende voorbeelden waaruit blijkt dat zorgbehoeftigen met behulp van technologie inderdaad 'meer mens' worden. En dat is alleen maar toe te juichen, want de zorg heeft nu al een schreeuwend tekort aan personeel en de vergrijzing slaat hard toe. Iedere verlichting van taken is welkom.

Niet ziek
Wouters staat stil bij de evolutie van de begrippen ‘gezond’ en ‘gelukkig’. Betekenden die honderd jaar geleden nog ‘niet ziek’, nu valt daar volgens haar onder meer een betekenisvolle relatie met anderen onder. Die kan in de zorg worden ondersteund met technologie, aldus de lector. Ze noemt de projecties op de Tovertafel, die dementerende ouderen met elkaar en hun omgeving verbindt.

Op het voorbeeld van de Cradle slaat de in het publiek gezeten Birgit Kersten aan. Zij is manager intensieve zorg bij verpleeghuis Vonderhof in Eindhoven, dat zo’n apparaat heeft aangeschaft. Wanneer cliënt en verzorger allebei een hand erop leggen en elkaar met hun andere hand aanraken of strelen, ontstaat een keur aan geluiden.

Mooi maar duur
“Mensen ontspannen dan helemaal. Ik heb het gebruikt bij een mevrouw met ‘Parkinson’ en 

een heel star gezicht. Op het moment dat het geluid kwam, begon ze te lachen. Een bijzonder, mooi moment”, beschrijft de 56-jarige Helmondse. Het zijn allemaal geweldige toepassingen volgens haar, maar wel aan de dure kant. Een standaard Cradle kost bijvoorbeeld 4.000 euro.

“Maar ik denk dat je het in zo’n hoorcollege niet moet hebben over geld, maar over harmonisatie van technieken. Het zou voor ons prettig zijn als leveranciers van technologische hulpmiddelen één systeem zouden hanteren. Dat lukt nog niet en dat maakt het voor ons heel moeilijk om dingen op poten te zetten”, aldus de zorgmanager.

Risicomijdend
Niettemin spreekt lector De Graaf aan het slot de hoop uit dat belanghebbenden niet te bang zijn en positief de samenwerking aangaan. Volgens zijn collega Wouters is het een leerproces, waarin mensen ook risico’s zullen moeten nemen: “In de zorg zijn we nogal risicomijdend.”

Zorgmanager Kersten vindt hun verhaal overtuigend: “Deze twee lectoren zijn enorm enthousiast over wat ze vertellen.” [Tim Durlinger]