De strijd tegen de lokroep van onze telefoons

Rens van der Vorst – hoofd IT Innovatie en zelfbenoemd technofilosoof - geeft de komende maanden vier verschillende pilot-workshops over de ethische kant van technologische ontwikkelingen. Donderdagochtend was de aftrap in Eindhoven, met als thema: aandacht en smartphoneverslaving.

Van de kleurrijke app-icoontjes tot het getril in je broekzak wanneer een appje binnenkomt, alles is zo gebouwd dat we zo vaak en zo lang mogelijk op onze telefoon kijken. 

Want dat doen we: we pakken maar liefst 80 tot 120 keer per dag onze telefoon erbij om te kijken of we nog nieuwe meldingen hebben of om de laatste Facebookupdates te checken. 

Advertenties
“Er wordt gestreden om onze aandacht”, legt van der Vorst uit aan de groep deelnemers van de workshop. “Want hoe langer wij naar een bepaalde app of website kijken, hoe meer geld er te verdienen valt aan advertenties.”

Daar mogen we wel wat vaker bij stil staan, vindt Van der Vorst. “Vooral wanneer een app gratis is, moeten we ons realiseren dat onze belangen daarbij niet centraal staan.”

Techniekfilosofie
Van der Vorst is lesmateriaal aan het ontwikkelen met het doel om mensen aan het denken te zetten over de ethische en filosofische kant van technische ontwikkelingen. Deze pilot-workshops zijn daar onderdeel van. 

Van der Vorst: “Naast kijken naar de mogelijkheden die techniek ons biedt, moeten we ook de kanten kennen waar tekortkomingen zijn. Dat ontbreekt nu nog wel eens.” 

Ongelukkig
Want al zitten er een hoop voordelen aan het hebben van een smartphone, het maakt ons niet altijd gelukkiger. Na een uur door Instagram scrollen, voelen mensen zich slechter dan daarvoor, blijkt uit onderzoek. 
Bovendien lijdt ons appgebruik tot frustratie in onze omgeving: 90 procent van de mensen ergert zich eraan als anderen in gezelschap op hun telefoon zitten.

Apps spelen heel slim in op onzekerheden en angsten. Onze FOMSI (Fear of Missing Something Important) stuurt ons elke keer weer terug naar die ene app. 
Van der Vorst: “Wat dat betreft is het echt een verslaving, net als roken. We weten dat het niet goed voor ons is, dat we er niet gelukkig van worden, maar toch blijven we op onze telefoon kijken.”

Nieuwe roken
Op meerd punten is ‘appen het nieuwe roken’, meent Van der Vorst, die ook een boek schreef met deze titel . 

“Het was vroeger de normaalste zaak van de wereld dat er overal werd gerookt: in collegezalen, op kantoor, in de trein – het was echt overal aanwezig, net als de telefoon nu.”

Appen tijdens de seks
Want zijn er überhaupt ooit nog handelingen of situaties te noemen waarin mensen écht niet op hun telefoon zitten? Dat blijkt nog buitengewoon lastig. Telefoon onder de douche? Doen mensen toch al, zo blijkt, met speciale waterdichte hoesjes. 

Appen tijdens de seks? Ook dat doen mensen al, volgens Amerikaans onderzoek. Van der Vorst: “Dat laat zien hoe succesvol die dingen ontworpen zijn.”

Optimistisch
Betekent dit dat we als hersenloze zombies overgeleverd zijn aan de techgiganten en de lokroep van onze telefoon? Van der Vorst is optimistisch: “We zijn de afgelopen vijf jaar een stuk kritischer geworden. Google en Facebook waren enkele jaren terug goden op aarde en Marc Zuckerberg was Person of the Year in 2010. Dat kunnen we ons nu al niet meer inbeelden.”

Ook bij roken kwam na jaren van klakkeloze acceptatie een kritischere houding, waaruit een rooketiquette voortkwam. “Mensen konden alleen nog roken in speciale ruimtes, niet in de buurt van kinderen. Misschien komt er op den duur ook wel een app-etiquette.” [Eva Witte]

De komende maanden zijn er nog meer workshops te volgen over de ethische kant van technologische ontwikkelingen. Meedoen? Kijk hier voor meer informatie.