Eindhoven,
09
april
2020
|
15:25
Europe/Amsterdam

Crisis plaveit de weg voor 'blended' onderwijs

"Na de coronacrisis gaat het onderwijs bij Fontys er heel anders uitzien. Daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken.” Dat zegt Fontys-projectmanager Roel Martens. “Het wordt meer en meer blended onderwijs, een combinatie van face to face-onderwijs en online onderwijs. Ik denk dat het online deel van de blend een vlucht gaat nemen.”

Samenvatting

Fontys kent veel opleidingen waar lering kan worden getrokken uit wat nu gaande is. Door zowel docenten als studenten. In een serie artikelen laat Bron docenten en andere Fontys-experts vanuit hun discipline vertellen wat de coronacrisis blootlegt. Deze keer: ICT en digitale didactiek.

Vrijdag 13 maart. Op die dag begon het. De overheid verordonneerde het hoger onderwijs alle gebouwen per direct te sluiten tot in ieder geval 6 april. Ineens moest Fontys oplossingen vinden om van huis uit lessen te geven en te volgen. Digitale oplossingen dus. Dat vergde van iedereen een fors improvisatievermogen, vooral op ICT-gebied en de inzet ervan bij online leren.

Roel MartensMartens maakte dat de afgelopen weken van dichtbij mee. Als projectmanager en docent van het Fontys Educatief Centrum - een onderdeel van Fontys Hogeschool voor Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek (BEnT), is hij één van de kartrekkers van Fontys Online dat online onderwijs en studeren binnen de instelling faciliteert. 

“Microsoft Teams (een videoconference-programma, red.) wordt nu in één keer massaal ingezet bij het verzorgen van digitaal onderwijs. Ik hoorde dat er voor MS Teams een implementatieplan lag. Dat plan kan de prullenbak in. Je hebt nu ineens één grote pilot.”

Revolutie
Dat laatste heeft een kleine revolutie teweeggebracht, heeft hij gemerkt. “Docenten die drie maanden geleden zeiden dat online lesgeven niets voor hen was, zeggen nu: ‘Ik ga daarin na corona zeker een mix zoeken, bepaalde onderdelen van mijn onderwijs kunnen ook online en dat ga ik zeker doen’.”

Vanuit studenten wordt dat goed ontvangen, weet hij. “Die geluiden hoor ik her en der. Zeker bij deeltijdstudenten die naast hun studie een baan hebben. Zij kunnen werken zo nog beter met studeren combineren.”

Wat Martens betreft gaat online onderwijs veel verder dan simpelweg een college live streamen zodat studenten de les thuis kunnen volgen. “Dat deden we bij Fontys al her en der. Een college online volgen, is wat anders dan volledig online onderwijs."

"Daarbij moeten docenten voortdurend nadenken over de vraag: ‘wat wil ik bereiken en hoe pak ik dat didactisch en technisch aan?’ Didactisch gezien zal dat niet urenlang tegen een beeldscherm praten zijn, dat werkt niet. Het gaat bijvoorbeeld om korte online instructies afgewisseld met opdrachten en activerende werkvormen.”

Vaardigheden
Dat de lesstof op een meer digitale leeromgeving zal worden aangepast, daarvan is ook Richard Königs overtuigd. De docent ICT bij de opleiding Bedrijfsmanagement Midden- en Kleinbedrijf stelt wel dat het daarvoor essentieel is dat aan de digitale vaardigheden wordt gewerkt van zowel docenten als studenten.

“Digitale vaardigheden zijn in het bedrijfsleven heel belangrijk”, zegt hij. “Studenten die wij afleveren aan het bedrijfsleven zijn nu digitaal niet echt goed geschoold. Vooral op het gebied van computational thinking blijven ze achter. De studenten missen het inzicht en de vaardigheid om problemen binnen het bedrijfsleven op een zodanige manier te formuleren dat het mogelijk wordt om een computer of ander digitaal gereedschap te gebruiken om het probleem op te lossen."

Richard Königs"Dat moeten we verbeteren. Studenten hebben te weinig digitale kennis. Ik verbaas me vaak over hun niveau op dit gebied, dat is veelal schrikbarend. Je merkt het nu vooral met de coronacrisis. Studenten zijn vooral visueel ingesteld, houden van visueel communiceren via social media. Dat is heel wat anders dan beargumenteerd advies uitbrengen via bijvoorbeeld een voice-over en PowerPoint.”

De kloof dichten
Daar ligt een forse uitdaging, beseft ook Königs. Want niet alleen studenten, zeker ook docenten zijn niet allemaal even vaardig met digitale technieken, heeft hij gemerkt. “Zij moeten deze skills eigen maken om de gap te verkleinen en die om te zetten in digitale vaardigheid bij studenten.”

De huidige crisis maakt dit evidenter dan ooit. “Nu moet ineens alles digitaal. We hebben supergoede docenten, qua didactiek hebben ze een bepaalde manier van werken, maar vernieuwing komt daarbij niet gauw om de hoek kijken. De digitale tools die er zijn, gebruiken ze bijna niet."

"In zo’n coronacrisis loop je dan tegen issues aan. Hoe gaat dat, digitaal lesgeven? En studenten zijn er niet in opgeleid om ineens digitaal les te krijgen. Ze krijgen op de hogeschool gewoon lesstof te horen en gaan daarmee aan de slag.”

Studenten opvoeden
Voordat blended learning succesvol kan zijn, moet de student hierin eerst opgevoed worden, zo betoogt Königs, zodat de student weet wat er van hem wordt verwacht en wat hij van de docent kan verwachten.

Het is noodzaak dit integraal aan te vliegen, stelt hij. “Studenten moeten ‘digitaal geletterd’ zijn en kunnen voldoen aan de kerndoelen voor deze digitale geletterdheid die door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) ter goedkeuring aan de Tweede Kamer zijn voorgelegd.”

De coronacrisis kan daarop een positieve invloed hebben, denkt hij. “Ik vond dat er tot voor kort nog steeds naar ICT werd gekeken als een kostenpost in plaats van enabler. Nu kunnen we er niet meer onderuit. Je kunt ook niet meer zonder digitale skills. Digitale geletterdheid is de sleutel tot succes. Wat gaan we nu gebruiken? MS Teams is bij Fontys heel snel uitgerold. Dat is heel goed, want zo gebruiken we allemaal één manier van communiceren.”

Dat uniforme gebruik van digitale en online mogelijkheden is wat hem betreft essentieel om bij Fotys de online mogelijkheden goed tot hun recht te laten komen. “Anders krijg je heel snel wildgroei. Dan doen ze het straks bij Marketing zo, bij ICT op een andere manier en bij Bedrijfseconomie op weer een andere manier.”

“Ik zie als ICT-docent zelf door de bomen soms het bos al niet meer, hoe is dat dan voor andere docenten? Je moet kiezen welke tool je didactisch gezien wil gaan gebruiken. Hoe gaan we het aanvliegen om wildgroei te voorkomen?”

Wildgroei is er al
Die is in deze crisistijd overigens al aan de orde, constateert projectmanager Martens van Fontys BEnT. “Ik zie grote verschillen in hoe instituten dit aanpakken. Ik zie wie zich voor welk programma inschrijven vanuit welke instituten. Iedereen zoekt er zijn eigen modus in, valt me op. In het normale onderwijs was dat trouwens ook altijd zo.”

Niettemin juicht hij een grotere inzet van online middelen toe. “Het is een andere vorm van onderwijs met veel mogelijkheden, dat zien we nu wel. We moeten er nu dus een modus in zoeken, hoe ga ik wat ik eerst deed nu aanpakken?”

De coronacrisis kan helpen bij het vinden van een antwoord op die vraag. “Op Fontys Online verzamelen we nu dankzij de coronacrisis best practices van docenten die online onderwijs verzorgen; welke activerende werkvormen en additionele tooling werken goed bij online onderwijs? Zo is Microsoft Forms goed bruikbaar bij het activeren van voorkennis tijdens een online les.”

De didactiek moet altijd leidend zijn, stelt hij. “Dat geldt zowel voor face to face onderwijs als voor online onderwijs.” [Erwin Blatter]

Reacties 1 - 4 (4)
Bedankt voor uw bericht.
Marcel Joosten
12
April
2020
De vlucht die MSTeams en digitaal communiceren nu neemt beperkt zich niet tot onderwijs, maar wordt ook in het bedrijfsleven opgepikt. De pilot fase wordt overgeslagen, alle bugs en onwennigheid worden in no-time opgelost.
Ben zelf enkele jaren geleden naar het bedrijfsleven terug gegaan omdat ik het niveau en de diepgang in het curriculum zag verloederen. Wie weet kan digitaal onderwijs weer bijdragen tot meer diepgang m.b.t. basiskennis. En wie weet kan het aandeel groepsopdrachten weer wat meer in verhouding komen met individuele opdrachten. Een ergernis bij velen, zowel student als docent.
Math Notermans
10
April
2020
Heel goed artikel. Voor straks als alles weer min of meer genormaliseerd is, moeten we zeker niet vergeten de lessen van Online Onderwijs en de mogelijkheden van digitale media en e-learning verder uit te breiden en te onderzoeken.
Raoul
10
April
2020
Geweldig artikel en helemaal eens met jullie denkbeelden Roel en Richard. We moeten durven keuzes te maken in bepaalde waardevolle tools zoals MS teams, dit helemaal proberen didactisch te doorgronden en doen. Daar komt zeker wendbaarheid van ons als docent en student bij kijken. Met jouw opmerking over computational thinking moest ik denken aan het Columbus model.... kan ik wel een keer met jullie bespreken. Groetjes Raoul
Richard
14
April
2020
Ja inderdaad Raoul, Computational thinking "valt" perfect in het columbus model omdat dit model hiërarchie aanbrengt omdat niet alle vaardigheden namelijk even belangrijk zijn. Zeker eens samen over "sparren" leuk!
Kara Vloet
10
April
2020
Mooi artikel Roel en Richard! Waarin jullie de uitdagingen en mogelijkheden van een andere manier van onderwijs in deze bijzondere situatie belichten. Doet ook wat met
je professionele identiteit; wie ben je als docent? Hoe zie je je taak en jezelf? Als vakexpert, didacticus en studentcoach? Wat betekent het voor je relatie met studenten? Kortom uitdagende vragen in bizarre tijden!