ChatGPT in het onderwijs: 'Dit gaat niet meer weg'

Sinds de lancering van ChatGPT op 30 november hebben al 100 miljoen mensen gebruikgemaakt van deze AI-tool. Hoog tijd dus voor Fontys om er een heuse kennissessie over te geven. Dat gebeurde donderdagmiddag tijdens een online lunchbijeenkomst met de titel ‘ChatGPT & het onderwijs van nu: praktische tips voor docenten’.

De Teamsomgeving stroomt al snel vol. Meer dan 150 deelnemers zitten klaar om meer te leren over ChatGPT, de kansen en uitdagingen ervan en hoe hiermee om te gaan richting studenten. Die vraagstukken worden beantwoord door een zeskoppig panel, waarin docent en onderzoeker Erdinç Saçan het voortouw neemt. “Dit is de eerste keer dat we zo’n sessie houden, dus het is voor ons ook spannend. Maar laten we snel van start gaan.”

Na een korte introductieronde van de andere panelleden gaat de online lunchsessie al snel van start, waarbij Saçan het spits afbijt. “ChatGPT leeft enorm en wordt niet alleen opgepikt door hogescholen, ook vo- en mbo-instellingen gaan ermee aan de slag. Dat willen we bij Fontys ook doen.”

Bezorgde docenten
De eerste vraag beschrijft meteen een aantal kopzorgen dat verschillende docenten herkennen. Welke kennis en vaardigheden hebben onze studenten en zit generatieve AI die in de weg? Hoe lossen we dat op? Panellid Rutger van de Sande, lector bij het lectoraat Learning Design, steekt van wal. “Ik zie veel bezorgde docenten. Dat snap ik ergens ook wel, maar we moeten niet op de bezorgde tour gaan.”

ChatGPT biedt volgens de lector vooral kansen. “Want ook al lijkt het alsof deze vorm van AI ons de toetsvorm van Fontys uit handen slaat, eigenlijk is een nieuwe manier van leren mét AI juist super relevant. Studenten kunnen ChatGPT gebruiken als vraagbaak op maat, een soort verlengstuk van de zoekmachines die er al wel waren.”

Uitdaging aangaan
Die omslag vraagt daarentegen wel wat inspanning van zowel docenten als studenten. “We moeten ervoor zorgen dat onze leerlingen in staat zijn om hele scherpe vragen te stellen over wat zij precies willen weten. Dat is een uitdaging, maar het is ook iets wat we onze studenten moeten willen leren.”

Docent ICT Eric Slaats haakt daar al snel op aan. “Als we dit soort AI vanuit de techniek bekijken is de conclusie heel simpel: dit gaat niet meer weg. Deze ontwikkelingen hebben we in het onderwijs al vaker meegemaakt, zoals met de rekenmachine bijvoorbeeld. Toen werd ook al gemekkerd dat we niet meer zouden kunnen rekenen, terwijl we de rekenmachine juist zijn gaan integreren. Dat geldt ook voor deze ontwikkeling. Dit soort technieken blijft komen.” [Tekst gaat verder onder de foto]

Slaats vindt dan ook dat de komst van tools als ChatGPT juist een enorm winstpunt is voor het onderwijs. “De betekenisvolle dialoog tussen docenten en studenten komt hierdoor weer in beeld. Open AI kan hier zelfs bij helpen. Laat zo’n detector maar eens een samenvatting maken van een door een student ingeleverd uittreksel, kijk of het met ChatGPT is opgesteld en laat de bot vijf vragen opstellen over de inhoud. Deze ontwikkeling is oprecht fantastisch. We moeten alleen nog even leren dat het bestaat en hoe we ermee om moeten gaan.”

Als lid van het lectoraat Recht en Digitale technologie ziet Colette Cuijpers daar ook een uitdaging in. “Dit gaat er voor ons als docenten bij komen, maar hoe gaan we daarmee om? Wat staan we wel of juist niet toe en hoe controleren we dat? ChatGPT is een positieve ontwikkeling, maar het is belangrijk dat we als docenten handvatten krijgen hoe hiermee om te gaan. Dat is een belangrijke volgende stap die we moeten zetten.”

ChatGPT als expert
Ook ICT programmamanager Koen Suilen ziet duidelijk voor zich hoe ChatGPT juist bij kan dragen aan het onderwijs. Vanaf dag één ging hij al aan de slag met de tool, wat voor positieve uitkomsten zorgde. “Studenten moeten goed in staat zijn om de output van ChatGPT te valideren, dat belang is echt toegenomen. Daarnaast kun je ChatGPT inzetten als expert om bepaalde vragen te beantwoorden. Dat is in deze tijd van het docententekort ook een fijne bijkomstigheid. We moeten er alleen wel voor waken dat studenten dadelijk niet alleen maar vragen gaan stellen aan ChatGPT, dus is het aan ons als docenten om juist meer de verbinding op te zoeken.” [Tekst gaat verder onder de foto]

Die verbinding is ook iets wat Jessy de Cooker, media-onderzoeker binnen het lectoraat Journalistiek en Innovatie, bezighoudt. “Inzicht creëren onder de studenten is heel belangrijk. We moeten het onderwijs zo actief mogelijk maken om op een goede manier van produceren te wijzen. Er wordt veel over AI geschreven en geproduceerd, maar wij hebben ook de taak om mensen op te leiden om hier kritisch naar te kijken en goed op te reflecteren. Daar ligt onze kans."

Behoefte aan duidelijkheid
Het moge duidelijk zijn: ChatGPT biedt kansen. Maar het brengt ook veel uitdagingen met zich mee, zo blijkt uit vragen van deelnemers. Want hoe zit het met examencommissies? Of met fraude? Er is veel behoefte aan duidelijkheid. En dat is ook voor studenten belangrijk, zodat zij weten hoe zij ChatGPT juist wel of niet mogen gebruiken. “Die duidelijkheid moeten we snel creëren”, aldus Colette Cuijpers. “Het is wel een gegeven dat het leerproces in de toekomst veel belangrijker wordt, met daarbij natuurlijk de verantwoording hoe je tot deze uitkomst bent gekomen. En of dat nu via een boek, vlog of ChatGPT is, is minder interessant. Het is juist belangrijk dat ze kunnen toelichten hoe bestaande informatie is gebruikt om nieuwe informatie te creëren.”

Dat beleid is er nog niet, maar Fontys heeft wel een werkgroep omtrent ChatGPT in het leven geroepen. In de chat van de sessie wordt met een knipoog gesuggereerd om ChatGPT dat beleid te laten schrijven. Wie weet wordt de tool geraadpleegd, maar in de tussentijd buigt de werkgroep zich over de visie en brengt deze ook adviezen en tips. “Mochten medewerkers advies willen of andere vragen hebben, kunnen zij contact opnemen via het mailadres chatgpt@fontys.nl.”

Aan de slag
Voor wie nog steeds twijfelt over ChatGPT: ga er vooral mee aan de slag, ga op ontdekkingstocht, roept het panel op. “Wij hebben het al gebruikt voor de coaching van studenten, om ze over een eerste drempel te laten stappen, voor het schrijven van codes of het bevorderen van analytische skills. Zie ChatGPT als een soort assistent, die alsmaar beter wordt.”

Afsluitend geeft het panel alle aanwezigen nog enkele tips mee. “Doe ervaring op en deel dat met anderen. Deze techniek is waanzinnig en in ontwikkeling. Blijf daarom het gesprek voeren en blijf nadenken voor onze studenten. En heb je vragen? Stel ze dan vooral. Dan kunnen wij er mee aan de slag, want daarvoor zijn we hier.” [Noëlle van den Berg]