'Brabander leeft een jaar korter door stikstofuitstoot'

De impact van de stikstofplannen op het vestigingsklimaat in de Brainportregio is enorm. En toch kunnen we er niet omheen, stelt Cees-Jan Pen, lector De Ondernemende Regio. “De slechte luchtkwaliteit is de grootste dreiging voor Brabant. Daar moeten we mee aan de slag.”

In grote delen van Nederland moet de stikstofuitstoot drastisch omlaag, met Noord-Brabant en Limburg voorop. De stikstofplannen die minister Christianne van der Wal (Stikstof) vrijdag naar de Tweede Kamer stuurde, liegen er niet om. Op meerdere plaatsen moet de uitstoot met 70 procent omlaag en dat heeft grote gevolgen voor de Brainportregio.

Boeren moeten worden uitgekocht en bouw- en infrastructurele plannen komen stil te liggen. En dat terwijl er al een nijpend tekort aan woningen is en de duurzame bereikbaarheid van de regio achteruit holt. Bedrijven als ASML waarschuwen al langer dat het vestigings- en woonklimaat in de regio dringend moet worden verbeterd. En toch heeft het aanpakken van de slechte luchtkwaliteit volgens lector Cees-Jan Pen op dit moment de hoogste prioriteit.

Quality of life
“We horen telkens over de economische belangen en de belangen van de boeren, maar er wordt te weinig gesproken over de belangen van de natuur en het belang van goede luchtkwaliteit. Zeker voor mensen met astma en andere longproblemen.”

Pen wijst op recent onderzoek waaruit is gebleken dat mensen in Brabant gemiddeld een jaar korter leven door de slechte luchtkwaliteit. “Dan heb je het over quality of life, en die staat hier al langer onder druk. Dat zet op termijn het vestigingsklimaat weer onder druk. Die quality of life moeten we dus verbeteren, en wel zo snel mogelijk.”

Pen doet vanuit het lectoraat De Ondernemende Regio, verbonden aan Fontys Hogeschool Economie en Communicatie, onderzoek naar het regionale vestigingsklimaat en de kwaliteit van de leefomgeving. Hij is allerminst verbaasd over de stikstofplannen die er nu liggen.

Systeem is onhoudbaar
“We zagen dit natuurlijk al lang aankomen. De stikstofplannen zijn helemaal in lijn met alle zorgelijke berichten over de luchtkwaliteit en de staat van de natuur. Voor individuele boeren is dit een groot drama, maar we kunnen simpelweg niet op dezelfde voet verder.”

Volgens Pen is het systeem al langer onhoudbaar en hebben we veel te lang om de hete brij heen gedraaid. “Het is nu tijd om harde keuzes te maken. Dat zal pijn doen en schuren, maar wie niet kiest verliest.”

Om de discussie zuiver te voeren is brede kennis noodzakelijk en daar ziet Pen een belangrijke rol weggelegd voor kennisinstellingen en lectoraten. “Het is nu zaak om alle feiten en cijfers helder te krijgen en nieuwe bouwstenen en innovaties op te sporen om het vestigingsklimaat in de Brainportregio overeind te houden. Fontys kan hier een grote rol van betekenis in spelen.”

Investeren in duurzaamheid
Volgens Pen is het vooral zaak om goed na te denken over onderwerpen als duurzame mobiliteit, slim en circulair bouwen, het radicaal vergroenen van steden en het circulair inrichten en benutten van industrieterreinen.

Daar liggen kansen, al vraagt dat op korte termijn om extra investeringen. “Te lang zijn economische belangen te dominant geweest, het is nu tijd om te investeren in duurzaamheid en de economische belangen van morgen en overmorgen.”

De provincie Noord-Brabant heeft nog een jaar de tijd om tot stikstofplannen op gebiedsniveau te komen. Dat gaat politiek spannend worden, verwacht Pen. Zeker met de provinciale verkiezingen die er volgend jaar aankomen. “Aan ons de taak om onafhankelijk met de feiten en cijfers te komen. De politiek kiest, maar wij moeten de kennis aanreiken om tot de juiste keuzes te komen.”

Kringlooplandbouw
Als op gebiedsniveau eenmaal is afgesproken wat rond bodem, water en lucht wel en niet kan, dan komt de bouw ook weer van de grond en neemt de kwaliteit van de leefomgeving weer toe, verwacht Pen. En ook voor de boeren in Brabant ziet hij op termijn zeker kansen. “Maar dan moeten we wel allemaal meer gaan betalen voor duurzame kwaliteit. En dat is met de huidige koopkracht en inflatie nog wel een issue. Het zou de slimste regio sieren om als eerste echte stappen te zetten rond kringlooplandbouw en ook zo waar te maken dat we de innovatiefste regio van de wereld zijn.” [Ivo van der Hoeven]