Vluchtelingstudent krijgt straks diploma voor prebachelor

Als alles volgens plan verloopt, mag Fontys in de loop van dit jaar een officieel diploma uitreiken aan alle vluchtelingstudenten die met succes een prebachelor hebben doorlopen. Dat opent voor deze studenten de deur om zich bij elke hbo-opleiding in Nederland in te kunnen schrijven.

De prebachelor voor vluchtelingstudenten bij Fontys draait al sinds 2016 en is bedoeld voor jongeren die als vluchteling in Nederland zijn beland en hier een hbo-opleiding willen gaan volgen.

Tijdens dit ‘schakeljaar’ worden de studenten geholpen bij het inburgeringsproces en worden zij voorbereid op het behalen van Staatsexamen II, Nederlands als tweede taal (Nt2). Wie dat papiertje niet haalt, wordt namelijk ook niet toegelaten tot een Nederlandstalige studie in het hoger onderwijs.

Samenwerking
Sinds dit jaar is het voor Fontys een stuk overzichtelijker geworden. De nieuwe inburgeringswet uit 2022 bepaalt dat potentiële studenten onder vluchtelingen minimaal een B1-niveau moeten hebben als het om de Nederlandse taal gaat. Om een studie te volgen in het Nederlands, is vervolgens niveau B2 nodig. Door de samenwerking aan te gaan met Tilburg University is er nu een heel traject waarbij studenten eerst het voortraject bij die universiteit volgen en daarna een prebachelor bij Fontys dan wel bij Tilburg University.

Daardoor is nu veel beter in te schatten hoeveel studenten zich voor de prebachelor aanmelden en wat hun taalniveau is. Wel is het al met al een lang traject: het kost een vluchtelingstudent minstens anderhalf jaar voordat hij of zij echt aan de gewenste studie kan beginnen. Maar doordat de prebachelor nu officieel gecertificeerd wordt, weet de student dat hij of zij met dat diploma veel beter is voorbereid op een studie in Nederland. 

Dat diploma bewijst niet alleen dat het taalniveau voldoende is maar ook de vereiste kennis in een bepaald domein: techniek, mens en maatschappij, etcetera. Want daar ging het nog wel eens mis met vluchtelingstudenten. Ze werden niet toegelaten tot een studie omdat ze niet aan konden tonen dat ze over die vereiste kennis beschikten. Omdat ze in hun land van oorsprong geen diploma hadden gehaald, omdat zo’n diploma niet aan de eisen voldoet, of dat diploma nooit kregen of niet kunnen overleggen. [Tekst gaat door onder foto]

Joyce Jorritsma: “Of niet de vaardigheden hebben die nodig en gewenst zijn om met succes een studie in Nederland te doorlopen. Dat kan zijn omdat ze bijvoorbeeld uit een land komen waar ze groepswerk of het bevragen van docenten niet gewend waren, de Nederlandse onderwijscultuur helemaal vreemd is voor hen. Of het kan zijn omdat ze na een paar jaar in een azc te hebben doorgebracht, geen ‘schoolritme’ meer hebben en daardoor in het eerste jaar struikelen.”

Bijspijkeren
“Bij onze prebachelor krijgen de studenten niet alleen Nederlandse taal, maar worden ze ook bijgespijkerd in andere vakken. Officieel moet een student niveau B2 hebben in Nederlands en dat is wat ze bij ons in elk geval moeten halen”, stelt Vonne van Fessem.

“Maar alleen daarmee red je het vaak niet. Daarom proberen wij ze naar C-niveau te tillen. En dan nog kan het moeilijk zijn voor deze groep. Vanwege dialecten, straattaal, noem maar op. Hun Nederlandse leeftijdsgenoten hebben immers minstens zeventien jaar ervaring met alle facetten van de Nederlandse taal. Dat haal je niet even in.”

Michael Brand is docent Nederlands Tweede Taal en heeft de vluchtelingstudenten elke week twaalf uur onder zijn hoede. De taal beheersen is essentieel om aan een hbo-opleiding te beginnen, stelt hij. Uiteraard. “Maar misschien even belangrijk is het vak studiekeuze.”

“Dat vak is een manier om studenten zichzelf te laten kennen. Geen selectiemiddel, maar wel heel belangrijk omdat de student daarmee beter zicht krijgt op alle mogelijkheden – en de veelheid aan opties is gigantisch in Nederland – en welke studies hij of zij wel of misschien toch beter niet kan volgen.”

Dat vak is voor vluchtelingstudenten geen overbodige luxe. Van Fessem: “Van de tien studenten zijn er zeker zeven die ict willen doen en twee die geneeskunde willen studeren. Niet omdat daar hun natuurlijke talent of voorkeur ligt, maar omdat dit is wat hen is voorgehouden. Neem Syrische studenten. In dat land is het traditie dat als je hoge cijfers haalt, je een medische kant uit gaat qua studie.”

Afvallers
Daar past dan weer wel een kanttekening bij. Aan het begin vielen er in het verleden nog wel studenten af. Soms al in het voorgesprek. Joyce Jorritsma: “Veel van deze studenten zijn ouder dan de gemiddelde leeftijd van een Nederlandse aankomende student. Dat kan ook grote gevolgen hebben."

"Zo hebben we vaker gesprekken moeten voeren met studenten die al in de dertig jaar oud zijn. Dat je ze voorhoudt: vanwege je leeftijd krijg je geen studiebeurs meer, dus is het wel slim om nog te gaan studeren?”

Van Fessem: “Van de studenten die afhaken of het niet halen, gaat het vaak ook niet om hun capaciteiten, taal of anderszins. Dan gaat het om andere factoren. Trauma’s haal je bijvoorbeeld niet altijd tijdens de eerste motivatiegesprekken naar boven. Of het gaat bijvoorbeeld over de zorg voor de familie.”

Brand vult aan: “Daarom hanteren wij bij deze studenten de term ‘studiefitheid’. Is iemand in alle opzichten fit genoeg om aan de prebachelor te beginnen?” Waarbij hij aantekent dat uiteindelijk een heel groot deel van de aangemelde studenten het juist prima doet. De succesfactor is hoog, stelt Brand.  

“Ik ken heel veel positieve verhalen. Van vluchtelingstudenten die hier na dit prebachelorjaar een studie aan mbo of hbo, en soms alsnog een universiteit, zijn gaan volgen of een eigen bedrijf zijn begonnen. Sterker nog: ik heb zelden meegemaakt dat het na het afronden van de prebachelor niet goed is afgelopen.” [Jan Ligthart]