We worden deels machine, erg of niet?

De cyborgs komen eraan: mens en machine versmelten. Goed nieuws, of niet? Dat is het thema van het debat The Mind Live, vrijdag 16 juni bij Fontys in Eindhoven, met onder andere virtual reality-pionier Carolina Cruz.

Je ogen laten vervangen door een geïmplanteerd cameraatje: dat kan nu nog niet. Maar associate lector Eric Slaats (foto rechts) van Fontys Hogeschool ICT is overtuigd dat het die kant opgaat met de versmelting van mens en machine. “We hebben nu al de mogelijkheid om een bril of pacemaker te nemen. Dit is een volgende stap.”

Cyborgs
Dat we straks als ‘cyborgs’ door de wereld stappen, is voor Slaats geen nachtmerriescenario. “Een camera kan inzoomen en uitzoomen, en bijvoorbeeld infrarood zien. Dat kunnen onze ogen niet. Ik vraag het mijn studenten ieder jaar of ze hun ogen door zo’n camera zouden laten vervangen. Een paar jaar geleden waren ze nog heel huiverig, maar dat zie je langzaam verdampen.”

Het debat bij Fontys is gekoppeld aan het VPRO-wetenschapsprogramma The Mind of the Universe met Cruz, dat zondag op tv komt. Het is niet voor niets dat de VPRO voor deze editie naar de Fontys-campus komt: op de Hogeschool ICT zijn ze volop bezig met de mens-computerinteractie. Janieke Sturm bijvoorbeeld, als lector Mens en Technologie.

Empathische gang
Mark de Graaf (foto links), lector Interaction Design, is met zijn collega’s bezig met het ontwerp van een ‘empathische gang’ in het eigen schoolgebouw. De Engelse naam voor het project, ‘alley’, veranderde al snel in ‘Ellie’. Ellie kan straks de emoties lezen van studenten of medewerkers die door haar heen lopen. “We moeten nog kijken of ze je dan bijvoorbeeld confronteert met je stress, of je juist geruststelt”, zegt De Graaf.

De Graaf stelt dat Fontys graag ‘vooraan staat’ bij deze ontwikkelingen. “Juist omdat wij betrokken zijn vanuit menselijk perspectief. Je kunt dit niet overlaten aan de technonerds, die zich helemaal niet afvragen wat hun uitvindingen voor de mens betekenen. Wij besteden juist ook aandacht aan ethische aspecten.”

Slaats noemt zichzelf een ‘techno-optimist’. Je lichaam straks ‘upgraden’ met chips op camera’s? Volgens hem kun je dat best vergelijken met piercings of tatoeages. “Ik zie absoluut ook de ethische vragen. Hoe houd je techniek bijvoorbeeld weg bij verkeerde regimes? Maar uiteindelijk doet techniek meer goed dan kwaad”, zegt Slaats.

De Graaf is voorzichtiger. “Ik kan me hele mooie en hele slechte scenario’s voorstellen”, zegt hij. “Ik denk dat de kans heel groot is dat we over een paar jaar allemaal lopen met een augmented reality-bril in plaats van een mobiele telefoon, want zo’n bril is veel makkelijker. Maar wat betekent het als je daarmee op straat veel makkelijker de emoties van anderen kunt aflezen, en we daardoor elkaar makkelijker kunnen manipuleren?”

Verbeeldinsgkracht
Gast Carolina Cruz, die werkt aan de universiteit van Arkansas in de Verenigde Staten, ziet vooral voor de jongste generaties onbeperkte mogelijkheden door het rondkijken in andere werelden via een virtual reality(VR)-bril, zo vertelt ze in de uitzending van The Mind of the Universe. “De grens van virtual reality is de grens van wat we ons kunnen voorstellen. Als ik mijn zoon van zes bezig zie in virtual reality, opent dat mijn ogen. Hij raakt gefrustreerd als er dingen niet gebeuren die hij wel verwacht. Maar wij hebben ze niet bedacht”, zegt Cruz.

Wie jong met virtual reality in aanraking komt, heeft die verbeeldingskracht wel, en kan die misschien vasthouden, denkt Cruz. Maar ze heeft ook een zorg. “ Als de alternatieve realiteit beter is dan de echte, gaan we daar dan leven?”

De Amerikaanse wetenschapper Cruz gaat vanaf 20 uur in de aula van gebouw R5 op campus Rachelsmolen in debat met onder andere Catholijn Jonkers, hoogleraar interactieve intelligentie aan de Technische Universiteit Delft. Medewerkers en studenten van Fontys Hogeschool ICT tonen vanaf 19 uur en na afloop de laatste technieken die werkelijkheid en fictie mengen. Bezoekers kunnen chatten met een robot of het International Space Station verkennen.[MvdW]