Geen enkele vliegschaamte
Dit jaar vloog ik naar Miami, Denver, Ibiza, Boston, New York, Orlando en Boedapest. Over een paar weken vlieg ik voor Fontys naar Chicago. 'Heb jij geen vliegschaamte?' vroeg een vriendin pas.
'Je bedoelt, omdat ik economy vlieg?'
'Nee, vanwege het milieu.'
'O, dat. Nee.'
Natuurlijk niet! Er is altijd wel iemand die vindt dat iemand anders zich ergens voor moet schamen. Vliegschaamte. Vleesschaamte. Bezorgschaamte. Zo krijgen we er weer een klimaatkloof erbij. Een luxe kloof, dat wel, want in kringen waar mensen geen vliegvakantie kunnen betalen, speelt het onderwerp natuurlijk een stuk minder. Of zijn vliegvakanties juist het enige dat nog betaalbaar is?
Ik heb daar allemaal geen last van. Ik geloof namelijk in een wereld van overvloed. Negentig minuten zonlicht levert voldoende energie voor heel de aarde voor een jaar. Asteroïden zitten barstensvol met waardevolle grondstoffen. Vlees is te kweken! Wijn maken we straks moleculair na.
We hebben alleen nog wat nieuwe technologie nodig om die overvloed te ontsluiten. Maar dat komt wel. Ik denk dat we straks terugkijken op onze tijd als een donkere periode waarin we dingen uit de grond haalden en daarna verbrandden. Een tijd vol rook en roet en barbaren die dieren opsloten, vermoordden en opaten.
Een tijd om je voor te schamen.
Maar ik dus niet. Ik koop gewoon mijn zondes af. Hoe? Door te investeren in fondsen die de nieuwe technologie-des-overvloeds nastreven. Simpel. Voor mij geen vliegschaamte en al helemaal niet als mijn investeringen renderen.
Want dan vlieg ik voortaan businessclass.
Rens van der Vorst is technofilosoof, hoofd IT Innovatie bij Fontys en auteur van 'Appen is het Nieuwe Roken'.
En ik geloof vervolgens mijn ogen niet. Ergens is het 'denken' bij deze filosoof toch ernstig gestagneerd. Overvloed bestaat niet. Het is een tijdelijke, ongelijke, verdeling van schaarse middelen en goederen.
Op het moment, en waarschijnlijk nog wel een tijdje, slaat de weegschaal naar onze kant door. Maar binnen de kortste keren kan dit equilibrium verschuiven, voor Nederland resulterend in klimaatvluchtelingen, energie- en voedselschaarste. Als filosoof moet je toch ook wel het sociologische basisbegrip 'interdependentie' kennen?
In een tijdperk van transitie deze onzin verkopen, is niet te verkopen. Hopelijk zijn er wat intelligente(re?) studenten die hierover met jou in discussie gaan.
Voorlopig houd ik het er nog even op dat de problemen van vliegen toch beter gedocumenteerd zijn dan de oplossingen. Bovendien doet het er nogal toe wanneer een oplossing zich aandient.
En schaamte is natuurlijk verloren energie. Mooi dat jij zo veel vliegt, dan is er alle ruimte om dat minder te doen, en daar dan trots op te zijn!
Rens, het verbaast me eerlijk gezegd dat iemand die filosofie gestudeerd heeft op deze manier - m.i. een soort mengeling van positivisme en populisme - argumenteert.
Iets om over na te denken:
"Die stillsten Worte sind es, welche den Sturm bringen, Gedanken, die mit Taubenfüssen kommen, lenken die Welt –" (F. Nietzsche Ecce Homo Vorrede 4 KSA 6.259)
Wie weet spreken we elkaar nog eens over deze thema's,
met collegiale groet,
Janske Hermens (mede-'filosoof')
Je zou kunnen overwegen te minderen met verbruiken, naast alles wat je blijkbaar al doet (hoewel het mij enigszins onduidelijk is wat 'investeren in fondsen die de nieuwe technologie-des-overvloeds nastreven' precies is).
Je zit in een luxepositie en wat mij betreft geldt dus 'noblesse oblige'. Je kunt een voorbeeldrol vervullen. Sterker nog, op sommige fronten heb je al voor zo'n rol gekozen, dus je zou je hefboom kunnen gebruiken om de wereld op te tillen naar een hoger plan.
Daarbij komt dat je de mensen die zich wel zeggen te schamen voor hun vlieg- en vleesverbruik in een hoek van dommerikken die het licht niet hebben gezien plaatst, volledig onterecht lijkt me. De schaamte komt meestal voort uit een verantwoordelijkheidsgevoel en wellicht uit machteloosheid. Want geloven in een mooiere toekomst is niet genoeg als we het tij willen keren. Actie is nodig. Of misschien, in het geval van vliegen, minder actie.
Groet,
Ruben
Tip (voor iedereen): lees Jelmer Mommers belachelijk goed boek 'Hoe gaan we dit uitleggen' eens.