Tilburgs Conservatorium: eeuw vol verwondering en verandering

Het Conservatorium in Tilburg ‒ vorig jaar omgedoopt tot Academy of Music and Performing Arts ‒ telt deze maand precies honderd jaar. Vanaf maandag wordt dat groots gevierd met een innovatieve festivalweek. Docent Tijn Vaes kijkt terug én vooruit: “We zijn nu meer gericht op ontwikkelingen buiten. En die beweging is nog lang niet afgerond.”

“De muziekopleiding in Tilburg startte vanuit een emancipatiegedachte”, legt (cultuur)historicus Vaes uit. “Net als in Amsterdam en Den Haag moesten we ook in het Zuiden een conservatorium hebben.” Bovendien borduurde de stichting ervan voort op de sterke (kerkelijke) muziektraditie beneden de rivieren. “In Brabant en Limburg was er altijd een levendige muziekcultuur. We konden bijvoorbeeld putten uit de vele harmonieën en zangkoren.”

Op de beginlocatie in de Tivolistraat was in schetsmatige vorm zelfs al iets zichtbaar van een ‘kunstcluster’. “Er zat daar ook een gedeelte van de Kunstacademie. Het was niet ongebruikelijk dat tekenstudenten spelende musici portretteerden.”

Directeuren en dynamiek
Zelf is Tijn Vaes al bijna 26 jaar werkzaam bij wat nu AMPA heet. “In ‘mijn’ kwart eeuw heb ik veel directeuren én veel dynamiek waargenomen. De opleiding is altijd onderhevig geweest aan veranderingen. Dat hangt nauw samen met de positie van kunst in onze samenleving. Vooral het laatste decennium staat die erg onder druk.” Waar het conservatorium ‒ de naam zegt het al ‒ aanvankelijk een wat introverte blik had gericht op behoud van traditie, staan nu alle ramen en deuren naar de buitenwereld open. Dat betekent bijvoorbeeld dat studenten niet meer uitsluitend worden opgeleid tot musicus, maar ook tot ondernemers die gericht de samenwerking opzoeken. “Die beweging is nog lang niet klaar."

Een leven lang kritisch
AMPA viert het eeuwfeest met de blik vooruit. Onder de noemer New Horizons krijgen bezoekers volgende week een inkijkje in de toekomst van de (klassieke) muziek. Met zijn lezing Wondering about the World doet Tijn Vaes de aftrap. “Mijn verhaal draait om verandering en verwondering. Dat laatste is iets dat iedere (kunst)student nodig heeft om zijn of haar vak vorm te geven.”

Vaes wil studenten graag meegeven dat muziek alleen volledig te vatten is als je je bewust bent van de cultuurhistorische context. In werkelijkheid gaat het om veel meer dan de noten: om ideeën en idealen. Die laatste moeten we als moderne mens proberen te snappen. Dat helpt bovendien om een eigen mening te vormen en niet klakkeloos clichés na te praten.”

Vervlogen eeuwen
Zijn al die vervlogen eeuwen geen lastige materie voor een student van (zeg) 21 jaar? “Ik leg de lat niet bewust laag. De kern is eigenlijk dat ik studenten wil leren zaken kritisch te bevragen. Volgens mij heb je daarvan een leven lang profijt. En bij een conservatoriumstudie hoort nu eenmaal de bewustwording van een stuk (cultuur)historie. Wat dat betreft valt de eerste AMPA-lichting met de neus in de boter. Zij stappen gelijk een traditie binnen van maar liefst honderd jaar.”