Studentenpsychologen over huidige student: ‘Onzekerheid is groot’
Zag studentenpsycholoog John Tuerlings stress, burn-out en depressies toenemen onder studenten of valt dat wel mee? Bron interviewde hem samen met zijn jonge collega Nina Nita. Hoe kijken zij vanuit hun verschillende achtergronden naar hun ‘cliënten’?
John Tuerlings (66) werkte 40 jaar voor Fontys, waarvan de laatste 30 jaar als decaan en studentenpsycholoog en gaat nu met pensioen. Nina Nita (34) maakt pas sinds een jaar deel uit van het team en komt van de GGZ. “Daar was de problematiek loeizwaar, maar toch verraste mij in het begin ook wat ik hier tegenkwam.”
Ze dacht aan zaken als ‘faalangst’. “Maar het gaat veel verder, bijvoorbeeld alcoholverslaving. Ja, dat kan op jonge leeftijd al voorkomen, dat is een onderschat probleem. Drugs- en alcoholverslaving zijn vaak een ontsnappingsmechanisme voor als je het niet meer aankunt.”
Zwaardere problematiek
“De studenten die nu bij de studentenpsycholoog komen, hebben dan ook grotere problemen dan vroeger. Toen besprak je ook nog wel eens lichtere zaken, zoals studievaardigheden”, merkt Tuerlings op. “Dat is niet zo gek: juist doordat Fontys steeds meer hulplijntjes aanbiedt, komen bij het ‘laatste station’, bij ons, degenen 
met zwaardere problematiek.”
Want door de jaren kreeg de hogeschool studiecoaches (hulpverleners vanuit Fontys, zoals de studieloopbaanbegeleiders) en studentmentoren (studenten die andere studenten helpen) en werd een heel programma opgezet – Fontys Helpt - dat erop is gericht de student goed door zijn studie te leiden. Fontys biedt trainingen en workshops aan, onder meer voor studenten met autisme en faalangst.
Problemen op identiteitsniveau
Welke issues komen dan nog bij de studentenpsycholoog terecht? “Problemen op identiteitsniveau. Veel depressies”, zegt Tuerlings. Nita: “Van alles eigenlijk. Ook veel burn-outs.” Tuerlings ziet ook wel eens dat jongeren bezwijken onder de druk van hun ouders om een hbo-diploma te halen.
Opvallend is dat het ook meespeelt of een opleiding goed is georganiseerd. “Bij nieuwe opleidingen – die in het begin vaak alleen door vakdocenten worden bevolkt – lopen studenten sneller vast.” De twee zien ook dat er meer studenten van creatieve opleidingen komen, wat mogelijk met de aard van deze opleidingen heeft te maken.
Onzekerheid is groot
Maar beiden merken ze vooral dat veel studenten erg onzeker zijn. En het is niet alleen door social media en het leenstelsel dat jongeren ontevreden zijn over wie ze zijn en niet weten hoe ze dingen moeten aanpakken.“
Veel zekerheden die wij vroeger hadden, zijn weggevallen. Toen was je leven veel duidelijker voor je uitgestippeld. Je groeide op in een herkenbare wereld en als het fout ging, kon je bij de pastoor biechten.”
Tekst gaat onder blokje verder.
Vanwege de toenemende geluiden dat stress, angststoornissen en burn-outverschijnselen onder studenten toenemen, laat onderwijsminister Ingrid van Engelshoven een onderzoek uitvoeren door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het wordt een breed oriënterende nulmeting, waarin bijvoorbeeld ook wordt meegenomen of het huidige leenstelsel bijdraagt aan studiestress. De resultaten worden in mei 2020 verwacht.
“De maakbaarheid van het leven, het individualistische, maakt het moeilijker voor jongeren”, zegt Nita. “Die onzekerheid over wie ze zijn en de druk om veel te doen en te bereiken, is vaak de basis voor problemen”, meent Tuerlings.
Downsizen verwachtingen
Wat de studentenpsychologen dan ook vooral doen is het ‘downsizen’ van de torenhoge verwachtingen die studenten van zichzelf hebben en soms hun ouders van hen hebben.
Oplossingsgerichte gedragstherapie, heet het officieel. Er staan vijf sessies voor gepland en dan moet de student in principe zelf weer verder kunnen. Studenten met zwaardere problematiek zoals persoonlijkheidsstoornissen sturen de psychologen door naar de reguliere hulpverlening.
Druk wegnemen
“Wij gaan samen met de student op zoek naar krachtbronnen, op zoek naar mogelijkheden. Hoe kunnen ze de druk wegnemen, tijd nemen om ook eens te lummelen? Hoe kunnen we de ouders temmen?”
Normaliseren en valideren, aldus Nita: “We zeggen: ‘het leven kan ook lastig zijn, je bent niet gek. We leren hen te accepteren dat sommige dingen gewoon niet lukken en dat je ook best een dag gewoon chagrijnig mag zijn.”
Tuerlings: “Als ik merk dat een hbo-diploma halen voor een student om een bepaalde reden te veel moeite kost, zeg ik ook: ‘Je hóeft geen hbo-diploma te halen, met een mbo-diploma kun je ook een gelukkig leven leiden.” [Petra Merkx]