Studenten met autisme hebben het extra moeilijk

Hoe werkt dat bij een student of medewerker met autisme, als hij hoort dat zijn school door de coronacrisis dichtgaat en alle vertrouwde structuren ineens wegvallen? Drie Fontys-autismedeskundigen vertellen over hun ervaringen.

“Het contact met mijn collega’s mis ik het meest”, vertelt HRM-student Robin, die zijn afstudeerstage doet bij Student Plus, die studenten met autisme van Fontys Hogeschool ICT helpt. Robin heeft zelf PDD-NOS, wat valt in het autismespectrum.

Dat mensen met autisme het liefst alleen thuiszitten is volgens Robin een cliché. “Films en series houden dat in stand, maar er zijn genoeg autisten die behoefte hebben aan sociaal contact, ook al zie je dat niet altijd. Want soms willen ze wel, maar lukt het ze niet omdat ze moeite hebben met de ongeschreven regels van sociale omgang.”

Sociale contacten
Ook Roy Houtkamp, ambassadeur autisme bij Fontys en zelf eveneens behept met een vorm van autisme, noemt als eerste dat hij de sociale contacten op zijn werk mist. “Gelukkig vergaderen we twee keer in plaats van één keer per week, weliswaar via MS Teams, dus digitaal, maar ik ben er wel blij mee.”

Houtkamp werkt net als Robin voor Student Plus. Beiden bieden namens deze voorziening een luisterend oor en hulp aan de studenten met autisme die worstelen met hun studie, en nu dus ook nog met de coronacrisis.

Voor veel mensen is het moeilijk om het leven ineens anders in te richten, maar voor mensen met autisme valt het extra zwaar. Ineens met thuiswerkende ouders en misschien broertjes en zusjes in een druk huis. En vanwege hun overgevoeligheid kunnen ze extra angstig zijn voor de gevolgen van het virus.

Game console lonkt
Voor hbo-studenten van wie een hoge mate van zelfstandigheid wordt verwacht ligt het gevaar op de loer dat ze door alle onrust moeilijk aan het werk gaan en dan lonkt ook nog de game console. Robin: “Een student vertelde me: ‘mijn beloning is nu weg’. School was voor hem de plek waar hij studeerde en thuis de plek voor ontspanning. En dat betekende voor hem: gamen.”

Houtkamp: “Het is voor hen moeilijk schakelen. Ik adviseer de studenten die ik spreek dan ook om een duidelijke werkplek in te richten, liefst een plek waar je de deur achter je kunt dichttrekken. Werk aan een tafel met stoel, neem pauze en ga naar buiten. Bespreek ook met je ouders of huisgenoten wat je nodig hebt.”

Zwart/wit-denken
Fontys-decaan Nico Schloen hoorde hetzelfde bij de studenten met autisme die hij afgelopen dagen sprak. “Zij denken vaak zwart/wit: school is school en thuis is thuis. Bovendien is hun structuur weggevallen en moeten ze vanwege de online lessen nieuwe werkvormen aanleren.”

De decaan geeft samen met ervaringsdeskundige Houtkamp vier tot vijf keer per jaar een training aan studenten met een autistische beperking. Die training loopt altijd snel vol. Elk jaar kunnen er tussen de veertig en vijftig studenten gebruik van maken.

Dat lijkt weinig, wanneer je rekent dat Fontys 44.000 studenten heeft en wetenschappers schatten dat 1 procent van de bevolking een vorm van autisme heeft. Schloen: “Dat klopt wel, maar de instituten waar de meeste studenten met deze aandoening zitten, hebben ook zelf hulptroepen: bij ICT is dat dus Student Plus. Engineering heeft Bèta Ritme.”

Belangrijkste problemen
“Voor deze training hebben Roy (Houtkamp, red.) en ik de belangrijkste problemen van onze doelgroep op een rijtje gezet. Deze studenten hebben vaak moeite met plannen en organiseren, initiatief nemen, en hulp vragen. Ook zijn ze prikkelgevoelig en snel overbelast.”

In de trainingen geven Schloen en Houtkamp handige tips en tools waarmee de studenten leren met deze problemen om te gaan. “En in de groep leren ze juist ook veel van elkaar. Het is een win-win-situatie, omdat ze zo ervaringen uitwisselen en ze zien: ‘ik ben niet de enige’”, merkt Schloen op.

Stuwmeer
Schloen is blij dat zijn ‘klanten’ hem en de mensen van Student Plus nu ook weten te vinden, maar vreest dat daaronder een stuwmeer is van autistische studenten die zich moeilijk voegen in het online thuis les krijgen, eenzaam zijn of die spanningen in hun omgeving ervaren.

“Een student vertelde dat zijn stage door de coronacrisis was gestopt. Hij zag allerlei problemen, zoals het niet kunnen halen van studiepunten en het oplopen van studievertraging. Bij zo iemand vallen dan alle zekerheden weg en hij zakt dieper weg dan een ander, voor wie de bodem minder diep is.”

Lichtpuntjes
Lichtpuntjes zijn er ook. Niet hoeven reizen, de rust op straat en misschien ook thuis, niet naar school hoeven: het neemt ook de vele prikkels weg waar deze groep mensen gevoelig voor is.

Hoewel dat niet voor iedereen hetzelfde is. “Ik vond het treinreizen juist fijn om mijn dag te verwerken. Ik kijk naar buiten en luister naar muziek”, zegt Robin. Het geeft ook weer aan dat de verschillen tussen mensen met autisme groot zijn, wat persoonlijk contact extra belangrijk maakt.

Gelukkig merkt Houtkamp dat het noodzakelijke online contact ook voordelen heeft. “Normaal als ik bel of mail, reageren ze vaak traag. Maar als ik nu zie dat ze online zijn – en dat is iedereen nu veel - stuur ik meteen een berichtje en dat werkt goed.”

Training online
Schloen en Houtkamp gaan nu hun training proberen online te geven de komende maanden, mogelijk ook met sessies via MS Teams, zodat ze deze studenten daarbij ook nog kunnen zien.

Houtkamp vraagt in zijn rol als ambassadeur ook aandacht voor collega’s met autisme. “Ik sprak deze week met iemand die net was begonnen en meteen thuis aan het werk moest. Die viel wel in een heel groot zwart gat.”

Robin baalt dat hij zijn leuke stage, waar hij het erg naar zijn zin heeft, nu niet op de school kan uitvoeren. Maar ondertussen blijft hij de vier studenten die hij onder zijn hoede heeft steunen. “Net als anderen vind ik het heel erg wat er nu gebeurt. Maar we zullen er mee moeten dealen.” [Petra Merkx]

Studenten die hulp nodig hebben kunnen via de website Fontys Helpt informatie inwinnen of een afspraak maken. Medewerkers kunnen terecht op de website van Fontys Autisme Ambassade.