Orthopedisch schoenmakers in Azië op eigen benen

Het einde komt in zicht voor de Fontys-betrokkenheid bij These shoes are made for walking, het project waarin een opleidingscentrum in Hanoi voor orthopedische schoentechniek is opgericht. Associate lector Fred Holtkamp kijkt terug en richt de blik op het volgende werelddeel: Afrika.

''Je werkt aan iets dat echt verschil maakt voor mensen'', zegt Fred Holtkamp. Hij is net terug uit Vietnam en geniet na van weer een fantastische ervaring. ''Ik heb de opleiding orthopedische technologie bij Fontys destijds mee mogen opzetten, het is dan heel bijzonder om met de toen opgedane kennis dat ook aan de andere kant van de wereld te doen.''

Afwijkingen
Hoe het allemaal begon: Holtkamp werd ruim vijf jaar geleden benaderd door de leprastichting. Of de Fontys-opleiding Orthopedische techniek mee wilde doen aan het opzetten van een opleiding orthopedische schoentechnologie in Zuidoost-Azië. Er zijn daar veel mensen met voetproblemen door lepra en reuma, aangeboren afwijkingen als klompvoetjes, maar ook door een welvaartsziekte als diabetes. Verder hebben verschillende oorlogen hun sporen nagelaten in de vorm van mijnen, die de nodige verminkingen aan ledematen tot gevolg hadden. ''Dat is voor ons maar een klein deel van de doelgroep, er bestaan al opleidingen en organisaties die daarvoor prothesen ontwikkelen en maken.''

Bedrijfje opzetten
Holtkamp en zijn collega's bij de Paramedische Hogeschool wilden graag meedoen. De Postcodeloterij gaf Fontys, de leprastichting en het Lilianefonds, beide de initiatiefnemers, zo'n twee miljoen euro. Hiermee werd de opleiding in Hanoi opgezet, konden 30 tot 40 studenten een beurs krijgen voor dit curriculum van 18 maanden en is er ook geld voor hen om na de opleiding in hun land van herkomst een bedrijfje op te zetten. ''Voor de toewijzing van het geld was het erg belangrijk dat er duurzame relaties zouden ontstaan. Dat de opleiding doorgaat als wij ons terugtrekken. Dat gaat nu ook gebeuren. VIETCOT, de Vietnamese organisatie voor orthopedische techniek die al bestond, blijft de schoentechniekopleiding aanbieden.''
In de samenwerking met docenten daar stuitten Holtkamp en zijn collega's nogal eens op een cultuurverschil. ''De relatie tussen docenten en hun leidinggevenden is meer hiërarchisch. Ze werken niet met zelfstandige docententeams zoals wij. Voor dit project wilden we de docenten echt aanspreken op hun vakkennis en betrokkenheid, anders loop je het gevaar dat het enthousiasme snel weer inzakt. Daar hebben we soms wel wat diplomatie en strategie voor moeten inzetten.''

Masterclasses
Inmiddels hebben ruim veertig studenten uit landen als Laos, Cambodja en Vietnam zelf, de opleiding gevolgd of zijn daar nog mee bezig. Holtkamp heeft Nederlandse orthopedisch specialisten naar Hanoi gestuurd om masterclasses te geven. Hij is er zelf een stuk of tien keer geweest, een aantal Fontys-studenten heeft er studiereizen naartoe gemaakt en er stage gelopen. Holtkamp: ''Voor onze studenten is het interessant omdat je voetproblemen kunt bestuderen die hier amper meer voorkomen, zoals door lepra maar ook door een minder geavanceerde medische behandeling of gebrek aan hygiëne.''

De vierde lichting studenten is begonnen in mei, medio volgend jaar trekken de Nederlandse partners zich terug. Het afstuderen gebeurt zoals hier bij Fontys: ''De studenten moeten een onderzoek doen en een product presenteren dat zij zelf ontworpen en gemaakt hebben, een paar schoenen dus, met de patiënt erbij, voor een internationale examencommissie. Zo zorgen we ervoor dat het niveau en de kwaliteit van afstudeerders gegarandeerd blijft.''

Afrika
De Nederlandse inbreng bij het project mag officieel ten einde komen, Holtkamp verwacht dat de speciale relatie blijft. Ondertussen loopt hij te broeden op een volgend werelddeel om een opleiding voor orthopedische schoentechniek uit te rollen: Afrika. ''Het is nog niet erg concreet, maar als je ziet hoe goed je mensen kunt helpen is het zeker de moeite waard om ook daar een opleiding te vestigen. We weten nu hoe het moet.''
[Debbie Langelaan]

Foto's onder en boven: de orthopedisch schoenmakers in opleiding in Hanoi. Midden: Fred Holtkamp in de Paramedische Hogeschool