Methode helpt (hoog)begaafde kinderen te leren leren

“Begaafde leerlingen en hun leerkrachten lopen in de klas regelmatig vast. Voor mijn master onderzocht ik een model dat hen houvast kan bieden.” Dat zegt Angela Jansen-Zandbergen, de ‘blije en verraste’ winnares van de 10xBeter Onderzoeksprijs van Fontys, die gisteren werd uitgereikt in 's-Hertogenbosch.

Winnares Angela Jansen deed haar onderzoek Als ik leer hoe ik leer, leer ik meer!  ter afronding van de master Educational Needs. De onderwijzeres aan basisschool Het Baken in Berkel en Rodenrijs vond het startpunt dichtbij. “Zo’n 10 procent van alle leerlingen is begaafd, waarvan een kwart hoogbegaafd. Omdat we op onze school geen formeel beleid hadden voor extra ondersteuning, besloot ik daarmee aan de slag te gaan.”

Grillig verloop
Daarbij kwam dat Angela en haar collega’s het onderwijs aan deze kinderen zelf ook als lastig ervoeren. Bijvoorbeeld omdat hun leerontwikkeling grilliger verloopt, en ze bij het ene vak een totaal ander gezicht kunnen tonen dan bij het andere. 

“Begaafdheid is ook moeilijk herkenbaar. Wel zijn er bepaalde kenmerken. Zulke leerlingen ronden taken bijvoorbeeld vliegensvlug af of denken creatiever. Het zijn van die kinderen die naar je toekomen en vragen: ‘Juf, heb je nieuwe schoenen?’. Iets waarvoor verder niemand aandacht heeft.”

TASC-model
In haar onderzoek gebruikt Angela het al bestaande TASC-model (Thinking Actively in a Social Context) als basis. Het biedt zowel leerlingen als hun leerkrachten stap-voor-stap houvast in hun leerproces. 

“Omdat begaafde leerlingen vaak makkelijk tot een oplossing komen, denken ze weinig na over hoe leren eigenlijk in zijn werk gaat. Maar daardoor kunnen ze ook vastlopen.”

Door het stellen van simpele vragen als ‘Wat is de opdracht?’ of ‘Wat weet ik van dit onderwerp?’ ervaren (hoog)begaafde kinderen beter de bedoeling van een taak. Andere stappen, zoals ‘Presenteren’ of ‘Wat vind ik van het resultaat?’ helpen bovendien om het proces achteraf te evalueren. 

Vlot trekken
“De leerkracht kan prima de rol van coach aannemen. Bijvoorbeeld door bij elke fase in het leerproces gericht vragen te stellen.” Hierdoor kun je een leertaak die vast dreigt te lopen, steeds weer vlot proberen te trekken. 

Op de achtergrond speelt mee dat (hoog)begaafde leerlingen vaak begrip en erkenning zoeken, net als een mix van zelfsturing en ondersteuning. Het zijn allemaal aspecten die in het TASC-model naar voren komen.

Trots
Uit het onderzoek blijkt dat het model de betrokkenen daadwerkelijk houvast biedt. “Kinderengebruiken het model niet constant. Als zij vastlopen, pakken ze de cirkel waarop de vragen staan erbij. Dan vinden ze de rust om te bedenken hoe ze verder kunnen.”

Leerkrachten op hun beurt ondervinden een ‘zeker gevoel’ bij deze aanpak: zij weten welke acties nodig zijn om een haperend leerproces aan te zwengelen.

Coördinator
Om het onderzoek goed te laten ‘landen’ op haar school heeft Angela inmiddels de rol van coördinator toebedeeld gekregen. Zo zal ze het lesgeven aan begaafde kinderen verder vormgeven. “Met mijn onderzoek begon ik bij nul”, zegt ze in haar dankwoord. “En inmiddels hebben mijn collega’s en ik samen al het nodige bereikt, mede via mijn master. Daar ben ik trots op.” 

Voor die collega’s heeft de winnares nog een vriendelijke kwinkslag. “Helaas is er vandaag niemand van hen aanwezig. Nu ik heb gewonnen ga ik ze dat morgen natuurlijk wel even onder de neus wrijven.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]